Дарэмныя страхі
- 8.09.2025, 11:45
Перад Захадам стаіць зусім іншы выклік.
Адагрымелі пышныя прыёмы і парадныя саміты ў Кітаі — і, відаць, варта падвесці некаторыя вынікі мінулага тыдня. Нягледзячы на тое, што многія на Захадзе чарговы раз жахнуліся кансалідацыі «глабальнага Поўдня», я не бачу ў тым, што адбываецца, нічога катастрафічнага.
Перш за ўсё адзначу, што гэтая кансалідацыя адбываецца не «за», а «супраць» — дакладней — з пэўнай асцярожнасці. Улады многіх дзяржаў аб'ектыўна баяцца непрадказальнасці Захаду (санкцый, пошлін, аднабаковых дзеянняў) і таму дэманструюць сваю салідарнасць. Пры гэтым ніякай пазітыўнай праграмы дзеянняў (акрамя эканамічнага супрацоўніцтва) у іх няма — і старшыня Сі прапанаваў не больш як новую версію глабалізацыі, падкрэсліўшы ўсе базавыя прынцыпы мірнага суіснавання. Кітай не гатовы да канфрантацыі з Захадам і не збіраецца «ўступацца» ні за каго з гасцей (ён застаецца адзінай буйной дзяржавай, якая ўжо больш за паўстагоддзя [!] не заключала дамоў аб узаемнай ваеннай дапамозе ні з адной краінай свету). Вядома, пакуль ЗША будуць уводзіць падвышаныя пошліны за гандаль з трэцімі краінамі або пагражаць санкцыямі за спробы стварыць плацежныя сістэмы па-за даляравай зонай, краіны перыферыі будуць шукаць магчымасці ўзаемадзейнічаць без азірання на Захад. Аднак гэта не робіць новыя групы саюзамі або альянсамі — ніякіх сумесных дзеянняў, якія маглі б турбаваць Еўропу і ЗША (за выключэннем мноства дэкларацый), Кітай і яго партнёры пакуль не распачалі.
Акрамя таго, усе «саюзнікі» Кітая — гэта нават не краіны, якія атрымліваюць ад Пекіна грошы «на беднасць», а тыя, хто прадае яму рознага кшталту рэсурсы і сыравіну (іх імпарт у КНР вырас амаль у 12 разоў за апошнія 20 гадоў). Расія ў гэтым дачыненні не выключэнне: чарговы крок па ўзгадненні «Сілы Сібіры-2» толькі падкрэслівае, што яна за апошняе дзесяцігоддзе ператварылася з сыравіннага прыдатка Еўропы ў сыравінны прыдатак Кітая. І тут не можа не ўзнікнуць пытанне: а што адбудзецца, калі кітайская эканоміка сутыкнецца з крызісам і спажыванне рэсурсаў істотна скараціцца? Ці не ператворацца цяперашнія ласкавыя сябры ў жорсткіх канкурэнтаў, жадаючы ўпіхнуць свае тавары з любымі зніжкамі і абагнаць астатніх? А верагоднасць такога крызісу, дарэчы, наўпрост звязаная з тым, наколькі прымальнымі і карэктнымі застануцца адносіны КНР з Паўночнай Амерыкай і Еўропай, куды накіроўваецца большая частка іх канчатковага экспарту (пра Ганконг і В'етнам няма чаго згадваць — туды ідзе прамежкавы прадукт, але канчатковым пунктам прызначэння застаецца Захад). Ды і сама «кансалідацыя» перыферыі ў адказ на дзеянні заходніх краін азначае, што і сёння свет застаецца «заходнецэнтрычным».
Мне не падаецца, што ЗША і Еўропа павінны быць занадта занепакоеныя тым, што адбываецца на «сусветным Поўдні». Іхняя задача не ў тым, каб спрабаваць яму супрацьстаяць, а ў тым, каб захаваць уласныя прынцыпы, інстытуты і ідэнтычнасць. І калі на гэтым фронце праблемы будуць толькі паглыбляцца, то ніякіх ШАС і БРІКС не спатрэбіцца для таго, каб уплыў заходняга свету быў страчаны…
Уладзіслаў Іназемцаў, Telegram