Як змяняецца беларускі ІТ-рынак

• 22.09.2025, 8:31

Праграмісты з досведам больш не патрэбныя.

У асяроддзі айцішнікаў толькі і размоў, што пра штучны інтэлект.

Прадстаўнікі рынку згадваюць, як зусім нядаўна любы прасунуты распрацоўнік мог дазволіць сабе паседзець без праекта ў пошуках новага, і яму працягвалі плаціць заробак.

Сітуацыя адносна хутка змянілася. Цяпер нават вельмі дасведчаныя спецыялісты доўга не знаходзяць сабе прымянення. Іх прасцей звольніць.

Падобна, што ініцыятыва цяпер на баку працадаўцы. На фоне ўзмацнення канкурэнцыі кампаніі скарачаюць «плюшкі», прапануюць забыць пра падвышэнні і дыктуюць умовы.

Эксперты не схільныя канстатаваць заняпад ІТ. Сённяшняе становішча спраў яны называюць нармальным. Проста калісьці раздутую мыльную бурбалку вяртае да звычайнага стану. Як любяць казаць у корпусе кіраўнікоў, з улікам эканамічнай мэтазгоднасці.

Першыя званочкі

Даволі паказальнай выглядае індустрыя мабільных гульняў. Геймдэв набіраў папулярнасць падчас каранавіруса, калі ўсе заставаліся дома. Але потым цікавасць пачала падаць.

Як вынік: сыход або банкруцтвы профільных кампаній у Беларусі (Purple Games, Belka Games, Playgendary). Вядома, у тым ліку на фоне яшчэ аднаго выкліку — вайны ва Украіне.

У кулуарах кажуць, што не ўсе пераехалыя кампаніі вытрымліваюць умовы існавання на новым месцы.

Зараз нешта па-сапраўднаму «стрэльвае» не так часта, як раней. А пры вострай канкурэнцыі папулярны прадукт пачынаюць капіяваць, зніжаючы запатрабаванасць флагманскай гульні.

Вытворцы пры гэтым часта засяроджаныя не на якасці, а на манетызацыі — фактары выжывання.

Геймдэв, вядома, не скочыўся ў нуль. Распрацоўнікі працягваюць працаваць у Беларусі, часам выконваючы падвоены аб’ём за тыя ж грошы.

Сеньёраў хочуць замяніць джунамі і ШІ

Адна з найбольш знакавых сфер — безумоўна, аўтсорс. І тут таксама прадстаўнікі галіны пачалі заўважаць пэўныя тэндэнцыі.

Паводле афіцыйнай статыстыкі, у ІТ-сферы Беларусі працягваюцца масавыя звальненні. За сем месяцаў 2025 года кампаніі развіталіся ўжо амаль з дзесяццю тысячамі чалавек. Гэта на чвэрць больш, чым за такі ж перыяд 2024-га.

Але, у адрозненне ад паказчыкаў гадавой даўніны, колькасць нанятых прыкметна перавысіла колькасць звольненых — амаль на 10%.

Пытанне ў тым, ці з’яўляецца гэты працэс пераразмеркаваннем працоўных рэсурсаў. Ці кампаніі заадно пачалі амаладжваць склад.

Адзін з крыніц Tochka.by падзяліўся назіраннем: у яго беларускай кампаніі апошнім часам сталі актыўна браць на працу пачаткоўцаў і нярэдка — у рэгіёнах.

Гэта супярэчыць даследаванням, згодна з якімі за апошнія два гады набор джуноў скараціўся да рэкордна мінімальных значэнняў, нягледзячы на эканамічную выгаду — яны абыходзяцца танней.

Аднак, магчыма, у наймальнікаў далёкасяжныя планы. Яшчэ адзін суразмоўца Tochka.by распавёў пра нядаўні выступ венгра Балаша Фееша, які змяніў на чале EPAM яе заснавальніка Аркадзия Дабкіна.

Былы прэзідэнт па глабальным бізнесе і дырэктар па даходах з верасня стаў кіраўніком знакавай беларускай кампаніі. І цяпер актыўна ездзіць па офісах розных краін, наладжваючы супрацоўнікаў на новы лад працы.

Паводле слоў аднаго са сведкаў такой сустрэчы, Фееш, па сутнасці, пацвердзіў арыентацыю ІТ-індустрыі на джуноў. Але не проста так. Акцэнт робіцца на тым, што сённяшняя моладзь ужо сама вучыцца з дапамогай ШІ, таму першапачаткова адкрытая да яго засваення і ўкаранення.

То бок прасцей узяць новых і навучыць з нуля, чым перавучваць старых. За двух бітых аднаго нябітага бяруць.

Айцішнікаў ізноў загоняць у офіс

Па словах суразмоўцы, новы кіраўнік EPAM таксама агаварыўся пра жаданне вярнуць людзей у офіс. Падобнае патрабаванне, дарэчы, нядаўна разаслалі ў Microsoft.

Топ-менеджары тлумачаць гэта неабходнасцю фарміраваць камандны дух. Але адразу некалькі прадстаўнікоў ІТ-сферы ўзгадалі, як раней у кампаніях казалі пра перавагі вымушанага (з-за пандэміі) пераходу на дыстанцыйку.

Адзначалі эканомію сродкаў на арэндзе і камуналцы, а таксама пазітыўныя водгукі супрацоўнікаў, якія не трацяць час на дарогу туды-назад.

«Якая можа быць кам’юніці, калі ўсе, з кім я працую, раскіданыя па ўсім свеце? А ў офісе я буду сядзець побач з незнаёмцамі, адгараджанымі ад усяго свету навушнікамі», — абураецца адзін з суразмоўцаў. І выказвае ўпэўненасць, што для заказчыка не важна, якім чынам ствараецца прадукт — у гальштуку ці ў тапачках.

Адзін з крыніц Tochka.by гатовы зразумець тое, што адбываецца, з пункту гледжання бізнесу — нічога асабістага. Ён лічыць, што ў кабінетах вялікіх начальнікаў ужо даўно многае вырашылі і не кажуць усяго нават у рамках «унутракоў».

Але гэта не скасоўвае ўзнікаючае пачуццё шкадавання з нагоды таго, што ІТ-сфера стала менш чалавечнай. Бо менавіта гэтым, між іншым, яна і прыцягвала.

А ці патрэбныя наагул айцішнікі?

Укараненне ШІ пачаткова абыходзіцца даражэй. Проста ў перспектыве можна будзе эканоміць, напрыклад, на аўтаматызацыі працэсу. Але для запуску і сэрвіснага абслугоўвання пакуль усё роўна патрэбныя людзі.

Ці здолее меншая колькасць спецыялістаў кіраваць складанымі тэхналагічнымі рашэннямі? Некаторыя ўдзельнікі рынку лічаць, што ў выніку ўмоўна больш дарагую працу за пяцярых будуць выконваць трое. Магчыма, за крыху большы заробак.

На рынку дыскутуюць на тэму таго, што штучны інтэлект пакуль не ўмее мысліць крытычна, таму ў чалавека ўсё ж ёсць перавага.

Аднак у прадстаўнікоў індустрыі складаецца ўражанне, што ўжо сёння кампаніі хочуць бачыць у супрацоўніку чалавека-аркестра: распрацоўнік павінен разбірацца ў штучным інтэлекце і паралельна вучыцца ўсяму астатняму — быць не толькі кодэрам, але і бізнес-аналітыкам, і маркетолагам, і рэсурсным мэнэджарам.

Галоўныя намёкі, якія вызначылі для сябе суразмоўцы Tochka.by: усе, хто не пракачае сябе ў штучным інтэлекце, у найбліжэйшыя гады застануцца без працы.

«Магчыма, гэта справядлівы пасыл. Пакуль ты не прачытаеш, як чарговага (нават не асабліва вядомага) футбаліста купілі за некалькі дзесяткаў мільёнаў долараў. Нікога са спартсменаў не палохаюць перспектывамі застацца без працы. Хоць яны не вырабляюць ніякага інтэлектуальнага прадукту. А тут людзі, якія распрацоўваюць ШІ, рызыкуюць быць ім жа замененыя», — рэзюмуе адзін з удзельнікаў рынку.

Як даўно папярэджваў заснавальнік Microsoft Біл Гейтс: «Свет несправядлівы, прымірцеся з гэтым».

Хто плаціць грошы — той заказвае музыку. І выбар просты: шукаць кампрамісы або іншае месца працы.