Уладзімір Фесенка: На Лукашэнку будуць ціснуць не толькі праз Кітай
- 16.09.2025, 16:12
Еўропа чакае эскалацыі на мяжы з Беларуссю.
Да расійска-беларускіх вучэнняў «Захад-2025» далучылася Індыя. Удзел сімвалічны — 65 чалавек, але заходнія СМІ называюць гэты крок перасячэннем «чырвоных ліній».
Што азначае гэты сігнал? Пра гэта сайт Charter97.org пагутарыў з вядомым украінскім палітолагам, кіраўніком Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў «Пента» Уладзімірам Фесенкам:
— Гэта сігнал Індыі амерыканцам. Калі будзеце і далей ціснуць на нас, мы будзем яшчэ мацней збліжацца, у тым ліку ў ваенным сэнсе, з Расіяй і Беларуссю. А гэтыя краіны яшчэ і саюзнікі Кітая, што не менш важна.
Гэта таксама сігнал еўрапейцам. Маўляў, калі вы будзеце дзейнічаць супраць нас, як амерыканцы, то майце на ўвазе, што мы будзем падтрымліваць тыя краіны, якія вы разглядаеце як ваенную пагрозу для сябе.
— Чаму Індыя цяпер пасылае такія сігналы?
— Буквальна днямі Трамп у сваёй рытарычнай палітычнай гульні з Еўропай наконт санкцый супраць Расіі прапанаваў такую цынічную, маніпулятыўную ідэю, якая не будзе рэалізаваная. Але гэта стыль Трампа.
Ён сказаў еўрапейцам: калі вы хочаце ад мяне санкцый супраць Расіі, то спачатку ўвядзіце другасныя санкцыі супраць Індыі і Кітая. Фармальна гэта датычыць закупкі гэтымі краінамі расійскай нафты.
Здавалася б, усё правільна. Але мы бачым, што другасныя санкцыі амерыканцаў супраць Індыі насамрэч былі ўведзены не толькі і не столькі з-за таго, што Нью-Дэлі закупае расійскую нафту, а, хутчэй за ўсё, гэта быў інструмент ціску, каб Індыя адкрыла свой унутраны, аграрны рынак для ЗША.
Мы бачым процілеглы вынік. Індыя не перастала купляць расійскую нафту. Так, там ёсць ваганні, можа, дамовяцца і паступова пачнуць змяншаць закупкі. Гэта было б пазітыўным вынікам. Але пакуль прамога выніку ад ціску Трампа няма. Наадварот, ёсць негатыўны палітычны вынік — збліжэнне Індыі з Кітаем і з Расіяй, у тым ліку ў выглядзе гэтага сімвалічнага ўдзелу ў ваенных вучэннях.
Але еўрапейцам прапануюць уводзіць яшчэ санкцыі супраць Кітая, пры гэтым самі амерыканцы санкцыі супраць Пекіна ўводзіць не збіраюцца. Наадварот, яны дамаўляюцца па гандлёвых пытаннях, дамовіліся пра тое, каб набыць TikTok, гандлёвае перамір’е працягваецца. Таму, на жаль, з боку Трампа гэта цынічная гульня.
У любым выпадку, якія б ні былі матывы індыйскага ўрада, лічу, што гэта памылка. Вялікая памылка з іх боку. Перш за ўсё, гэтыя дзеянні паказваюць, што Індыя пры цяперашнім урадзе не з’яўляецца надзейным і паслядоўным партнёрам.
Так, ёсць гандлёвыя супярэчнасці, але яны ёсць і паміж ЗША і Еўропай. Гэта такая сітуацыя ў сучасным свеце, якая можа ўзнікаць і паміж партнёрамі. Але калі вы так дэманструеце гатоўнасць даслаць нават сімвалічна свае войскі на тэрыторыю краіны, якая ваюе супраць Украіны, парушае міжнароднае права, гэта сігнал пра тое, што вы таксама, скажам так, заплюшчваеце вочы на парушэнне міжнароднага права і гатовыя гуляць у такія ж цынічныя гульні.
Таму гэта зніжае ўзровень даверу да Індыі. Перш за ўсё, з нашага боку. Думаю, і з боку тых еўрапейскіх краін, якія мяжуюць з Беларуссю і Расіяй.
Пакуль не чакаю, што гэты сімвалічны ўдзел у ваенных вучэннях прывядзе да нейкіх саюзаў, узмацнення саюза паміж Індыяй і Беларуссю. Напэўна, ёсць нейкі тавараабарот паміж гэтымі краінамі, але яны далёка не галоўныя гандлёвыя партнёры адно для аднаго.
Па-другое, Беларусь з’яўляецца адным з актыўных саюзнікаў Кітая. Для Індыі гэта таксама той фактар, які не будзе азначаць магчымасць для далейшага збліжэння.
— Учора ў Польшчу прылятаў кіраўнік кітайскай дыпламатыі Ван І. Ён меў зносіны з віцэ-прэм’ерам краіны, кіраўніком МЗС Радаславам Сікорскім. Напярэдадні вучэнняў Варшава закрыла мяжу з Беларуссю, заблакаваўшы кітайскі транзіт у Еўропу. Польшча хоча дамагчыся ад Лукашэнкі спынення міграцыйнага крызісу і вызвалення польскіх грамадзян з турмаў. Ці ўдасца націснуць на беларускага дыктатара праз Пекін?
— Закрыццё мяжы — гэта таксама дэманстрацыя таго, што існуюць рызыкі эскалацыі. У Польшчы, краінах Балтыі, Фінляндыі, ужо ведаюць, што і Беларусь, і Расія выкарыстоўваюць мігрантаў як інструмент гібрыднай вайны і для ціску на суседнія краіны. У дадзеным выпадку гэта вельмі актуальна.
Лічу, што дзеянні польскага боку абсалютна лагічныя, таму што нядаўні інцыдэнт з пранікненнем расійскіх дронаў у паветраную прастору Польшчы стварыў вельмі гучны міжнародны скандал і прадэманстраваў сур’ёзныя рызыкі для Варшавы і іншых краін НАТА.
Гэта сігнал з боку Польшчы: калі вы так груба парушаеце нашу паветраную прастору, цяпер праходзяць ваенныя вучэнні, таму мы перастрахоўваемся. Другая праблема — гэта мігранты.
Таму тут, думаю, польская дыпламатыя перадала кітайцам, што калі Беларусь хоча, каб мяжа была адкрытая, тады павінны быць адпаведныя канструктыўныя дзеянні. Лічу, што ціск на Лукашэнку будзе не толькі праз Кітай, але і праз ЗША. Звярніце ўвагу, калі здарыўся гэты інцыдэнт у паветранай прасторы Польшчы, то Беларусь адразу ж пачала заяўляць, што «мы папярэдзілі палякаў». «Мы там нават збілі дроны, якія ляцелі ў бок Польшчы».
Гэта не выпадкова. Гэта былі паказальныя жэсты. «Мы не хочам з вамі сварыцца». Закрыццё мяжы, вядома, мае вельмі моцны эканамічны ўплыў на Беларусь. Кітайцы могуць знайсці іншыя варыянты дастаўкі сваіх тавараў у Еўропу. Не толькі па гэтым маршруце.
Так, вядома, можа быць пэўнае падаражэнне, але ёсць і іншыя варыянты. Аднак для польскага боку цяпер вельмі важна паказаць: вы хочаце, каб гэты гандаль праз Беларусь адбываўся нармальна? Окей. Тады растлумачце на пальцах Лукашэнку, што ён павінен выконваць пэўныя правілы, не павінен весці супраць нас гібрыдную вайну.
Скажу, што насамрэч візіт Ван І вельмі важны, таму што, мне здаецца, у Кітаі пачалі разумець, што яны перагнулі палку са сваім ваенным парадам. Вядома, ім хацелася папісацца, паказаць, якія яны крутыя. Але яны, скажам так, стварылі вельмі шмат негатыўных эмоцый у адрас Кітая. І, дарэчы, падштурхнулі Пуціна да ўзмацнення агрэсіі.
Пуцін вырашыў таксама падражаць Сі Цзіньпіну, вырашыў дэманстраваць, «які ён круты», толькі ў выглядзе ваенных дзеянняў і ў выглядзе правакацыі супраць Польшчы. Вось цяпер Кітай, думаю, хоча змякчыць гэтую сітуацыю, паказаць, што яны не адыходзяць ад міратворчасці.
Думаю, што ў бліжэйшы час мы ўбачым ініцыятыву Кітая, чарговае напамінанне, што яны за мір, за спыненне вайны ва Украіне. Магчыма, такія сігналы будуць і праз Сікорскага.
Не выключаю, што цяпер Кітай пачне згладжваць тыя негатыўныя эмоцыі, тую напружанасць, тыя апасенні, якія ўзніклі ў Еўропе ў дачыненні да Кітая пасля параду ў Пекіне 3 верасня.