Якія мэты пераследуе Крэмль?
- 11.09.2025, 15:01
З'яўленне расійскіх БПЛА ў паветранай прасторы Польшчы — гэта не экспрамт.
У ноч з 9 на 10 верасня расійскія беспілотнікі масава перасеклі межы Польшчы і на некалькі сотняў кіламетраў паглыбіліся на тэрыторыю краіны — члена НАТА. Для іх знішчэння ўпершыню была задзейнічана авіяцыя Паўночнаатлантычнага альянсу. Што можа стаяць за нечаканым рашэннем Масквы падняць стаўкі ў глабальным супрацьстаянні з Захадам? Чаму Пуцін вырашыўся на такі крок менавіта цяпер? І ці стане першая мэтавая атака расійскіх БПЛА па краіне НАТА прэлюдыяй чагосьці больш маштабнага?
Упэўнены, многіх украінцаў расчаравала надзвычай асцярожная рэакцыя Варшавы на парушэнне яе паветранай прасторы расійскімі БПЛА. Надзеі украінцаў убачыць рашучыя дзеянні з боку НАТА цалкам зразумелыя. Але яны марныя. На цяперашнім этапе Захад будзе рабіць усё, каб пазбегнуць прамога ваеннага канфлікту з Масквой. На жаль, гэта выдатна разумее і Пуцін. Што дазваляе расійскаму дыктатару пашыраць геаграфію правакацый і выпрабоўваць новыя інструменты, уключна з мілітарнымі сродкамі.
У Польшчы пасля налёту дронаў абмежавалі палёты ў паветранай прасторы паблізу Украіны і Беларусі
Дэканструкцыя сістэмы сусветнай бяспекі, якая асабліва паскорылася апошнім часам, дадае ўпэўненасці Крамлю. Страта Захадам глабальнага лідарацтва, што цягнецца не адзін год, пры прэзідэнцтве Дональда Трампа толькі ўзмацнілася. З кожным разам усё больш паказальныя спробы Кітая кінуць выклік лідарству ЗША ствараюць новае акно магчымасцей для Пуціна. Існуе яшчэ і фактар Ізраіля, які сваімі валюнтарысцкімі дзеяннямі на міжнароднай арэне ўсё больш выходзіць за вызначаныя рамкі. Калі Тэль-Авіў можа раптам нанесці ваенны ўдар па Катары, то чаму Масква не можа паспрабаваць пашырыць гарызонт ажыццяўлення сваіх ваенных аперацый?
З'яўленне расійскіх БПЛА ў паветранай прасторы Польшчы — гэта не экспрамт Крамля, а прадуманая аперацыя, што пераследуе некалькі мэтаў. І галоўная з іх скіраваная не супраць НАТА (прынамсі на гэтым этапе), а супраць Украіны. Атакуючы іншыя еўрапейскія дзяржавы, Масква хоча паказаць іх уязлівасць і беспараднасць. А таксама стварыць умовы для спынення перадачы Кіеву сродкаў СПА. Для гэтага неабходна змяніць грамадскую думку жыхароў еўрапейскіх краін. Калі яны ўбачаць рэальную пагрозу ад расійскіх дронаў, то будуць патрабаваць ад уладаў абараніць у першую чаргу сваё неба. І скептычна паставяцца да ідэі перадаць Украіне новыя сістэмы Patriot і іншыя сродкі супрацьпаветранай абароны. Аргументы пра тое, што наша дзяржава здольная справіцца з гэтай задачай лепш, могуць апынуцца непераканаўчымі.
«Шахеды» ў небе Польшчы — гэта і сігнал запалохвання і шантажу. Такім чынам Масква цісне на палітычнае кіраўніцтва еўрапейскіх дзяржаў і запалохвае еўрапейскія грамадствы, прымушаючы іх адмовіцца ад падтрымкі Украіны. Маўляў, дастаткова перастаць дасылаць Кіеву зброю — і правакацыі спыняцца.
Польшча невыпадкова абраная аб'ектам расійскай атакі. Бо яна выконвае важную функцыю лагістычнага хаба, праз які ажыццяўляецца значная частка ваенных паставак. Стратэгічная мэта Расіі — прымусіць Варшаву, калі не спыніць, дык прынамсі скараціць лагістычны ўдзел у ваеннай падтрымцы Украіны.
Не выключана, што Пуцін таксама патэнцыйна дапускае магчымасць нанясення ўдараў па важных аэрапортах і ваенных хабах, размешчаных на тэрыторыі Польшчы. Асабліва яго цікавіць аэрапорт у горадзе Жэшув. Паколькі «шахеды» ўжо выяўлены каля польскіх ваенных аб'ектаў, гэта свайго кшталту сігнал: Масква гатовая разглядаць іх як легітымныя мэты. Уявім гіпатэтычную сітуацыю: Захад вырашыў перадаць Украіне ракеты далёкага радыусу дзеяння. Вядома, іх будуць дастаўляць праз адзін з ваенных хабаў у краіне НАТА. Першае выкарыстанне Украінай такіх ракет па РФ дасць падставу Крамлю заяўляць пра неабходнасць і апраўданасць удараў па тым жа Жэшуве як па легітымнай мэце.
Было б няправільна абмінуць яшчэ адзін момант. Хаця Польшча з'яўляецца нашым блізкім суседам і сур'ёзна дапамагла Украіне, прынамсі на пачатковым этапе паўнамаштабнай вайны, яна можа аказацца і слабым звяном. Досвед апошніх гадоў паказвае: польскае грамадства ўразлівае да інфармацыйных спецаперацый і маніпуляцый, у сцэнарыях якіх прасочваецца расійскі почырк. А яшчэ ў ім сапраўды распаўсюджаныя латэнтныя антыўкраінскія настроі, якім падыгрываюць і якія выкарыстоўваюць у ўласных мэтах пэўныя безадказныя палітыкі. Аналіз Res Futura каментарыяў у сацыяльных сетках паказаў: 38% палякаў абвінавачваюць менавіта Украіну ў залёце расійскіх дронаў на тэрыторыю Польшчы. Расійскія боты актыўна распаўсюджваюць гэты тэзіс і ствараюць атмасферу стомы ад вайны ва Украіне.
Нарэшце, у глабальным вымярэнні Расія ставіць перад сабой задачу знізіць актыўнасць Еўропы ў падтрымцы Украіны на дыпламатычным фронце. Гэта важна для РФ, бо менавіта Еўропа цяпер з'яўляецца галоўным саюзнікам Украіны, які выступае супраць дасягнення мірнага пагаднення цаной нашай капітуляцыі. ЗША, на жаль, не дэманструюць такой прынцыповасці. Наадварот — час ад часу сігналізуюць пра гатоўнасць дамаўляцца з Масквой нават цаной адступлення ад інтарэсаў Украіны.
Пашырэнне зоны палётаў дронаў на тэрыторыю Польшчы дае магчымасць Расіі атрымаць каштоўную ваенна-тэхнічную інфармацыю. Наколькі хуткімі і эфектыўнымі будуць дзеянні патэнцыйных праціўнікаў? Якія слабыя і моцныя бакі прадэманструе іх сістэма СПА? Ці надзейна абаронены важныя інфраструктурныя аб'екты? Таксама для РФ важна выпрабаваць ваенна-палітычную рэакцыю Паўночнаатлантычнага альянсу і праверыць, як працуе механізм прыняцця рашэнняў. Сабраную інфармацыю можна будзе выкарыстаць для планавання наступных правакацый. Не выключана, што з прыцягненнем большай колькасці БПЛА і іншых сродкаў.
Нельга цалкам адкідаць і варыянт, што ў Масквы ёсць сцэнар правядзення абмежаванай гібрыднай вайны супраць усходніх членаў НАТА. Гэта не азначае, што заўтра будзе прамое расійскае ўварванне ў Польшчу або краіны Балтыі. Але канцэпцыя лімінальнай (парогавай) вайны, у якую любіць гуляць Крэмль, і не прадугледжвае прымянення армій у класічным стылі буйной ваеннай аперацыі. Затое яна прадугледжвае серыю дзеянняў ваеннага і неваеннага характару, якія праводзяцца на мяжы рэакцыі праціўніка, стварэння атмасферы нявызначанасці і дасягнення асноўных мэтаў яшчэ да таго, як іншы бок наважыцца дзейнічаць.
У гэтым кантэксце атака на Польшчу можа аказацца чарговай прыступкай на шляху да гібрыднай вайны, якую РФ з большым або меншым поспехам раней апрабавала ва Украіне. Прынамсі, рэакцыя Масквы на расійскія дроны ў паветранай прасторы нашых заходніх суседзяў падазрона нагадвае рэакцыю на з'яўленне «зялёных чалавечкаў» у Крыме ў 2014 годзе і паслядоўнае адмаўленне прысутнасці расійскіх узброеных сіл на тэрыторыі Данбаса.
Зараз не зразумела, ці паскорыць уварванне расійскіх дронаў у Польшчу ўвядзенне антырасійскіх санкцый ЗША і Еўропай. Хаця яно і можа паскорыць пераўзбраенне еўрапейскіх краін. Таксама без адказу застаецца адно далікатнае пытанне: ці паведамляў Пуцін Сі Цзіньпіну падчас нядаўняй сустрэчы ў КНР пра свае намеры пашырыць спектр і геаграфію гібрыдных аперацый? Ці гэта была яго ўласная імправізацыя?..
Сумнеўна, што Польшча пойдзе на абвастрэнне і тым больш не дасць якога-небудзь ваеннага адказу Расіі на гэтым этапе. І калі рэакцыя Захаду будзе занадта млявай, існуе вялікая верагоднасць павелічэння колькасці і маштабу такіх правакацый і іх пашырэння на іншыя дзяржавы.
Пётр Герасіменка, «Зеркало недели»