Чаму ўніверсітэты вяртаюць рамёствы ў праграмы навучання

• 19.08.2025, 18:39

Такая практыка не замяняе традыцыйны аналіз, а паглыбляе яго.

У эпоху, калі элітныя ўніверсітэты сутыкаюцца з усё большай крытыкай – абвінавачваюцца ў ідэалагічнай прадузятасці, культурнай адарванасці і інстытуцыйнай пыхлівасці – абмеркаванне рэформаў часта абмяжоўваецца пытаннямі кіравання і прыёму студэнтаў. Але грамадству неабходна пераасэнсаваць і навучальны працэс, піша Financial Times (пераклад – сайт Charter97.org).

З хуткім укараненнем ШІ і падзеннем каштоўнасці пісьмовых працаў студэнты ўсё часцей выкарыстоўваюць тэхналогіі замест традыцыйных метадаў навучання. У гэтым кантэксце ўзнікае спакуса альбо дужацца з тэхналогіямі, альбо ім саступаць. Але існуе і іншы шлях – вучыць студэнтаў ствараць рэчы сваімі рукамі.

Выкладаючы японскую літаратуру і культуру, аўтар артыкула назіраў, як студэнты адначасова вывучалі гістарычныя тэксты і аб'екты і самі іх стваралі. Выточвалі і лакавалі драўляныя міскі, майстравалі керамічныя чайныя кубачкі і выкарыстоўвалі іх для заварвання гарбаты, складалі вершы і стваралі сады.

Такая практыка не замяняе традыцыйны аналіз, а паглыбляе яго. Студэнт, які сам стварае прадмет, лепей разумее гістарычныя крыніцы і культурныя практыкі. Стварэнне становіцца метадам пазнання, развівае ўважлівасць і злучае тэорыю з практыкай.

Гэта не новая ідэя. У XX стагоддзі адукацыя ўключала і практычныя навыкі. Універсітэты, якія раней аб'ядноўвалі розум і рукі, сёння страцілі гэтую сінтэзаваную мадэль, што часткова тлумачыць зніжэнне даверу да іх.

Вяртанне рамёстваў ва ўніверсітэты, уключаючы гуманітарныя дысцыпліны, дазваляе пераасэнсаваць пісьменнасць у эпоху лічбавай аўтаматызацыі. Гэта не ператварэнне літаратурных факультэтаў у майстэрні, а ўкараненне міждысцыплінарнага падыходу. Студэнты могуць чытаць, аргументавана спрачацца і адначасова ствараць нешта сваімі рукамі.