Дрон - гэта пачатак

• Ірына Халіп
• 1.08.2025, 21:06

Бяспекі засталося на тры дні.

Гэты беспілотнік, які ўпаў на вуліцы Матусевіча сярод ночы, проста абавязаны быў прыляцець. У яго не было іншага выйсця. Можна сказаць, прыляцеў напамін пра відавочнае. Асвяжальнік памяці. Выкрывальнік хлусні. Дыягенаў ліхтар, падсвятляецца ўсё, што стала здавацца звыклым, а таму не вельмі важным.

Вядома, прапаганда тут жа прадэманстравала надпісы на ўкраінскай мове на абломках дрона: вось, глядзіце, гэта да нас прыляцеў варожы беспілотнік. Але чые там літары - наогул не мае значэння. Беспілотнікі абодвух бакоў аднолькава небяспечныя, і калі чалавек загіне пры падзенні дрона, наўрад ці яго блізкім будзе лягчэй ад таго, што прылада забойства прыляцела не ад агрэсара. Прыналежнасць дрона - гэта пытанне пяцьсот першае. Дакладней, гэтага пытання наогул не існуе. Важна зусім іншае.

Падзенне беспілотніка зняпраўджвае ўсе прапагандысцкія наратывы наконт бяспечнай Беларусі і цалкам выпальвае ўсе лукашэнкаўскія вобразы з прыціснутай да сэрца рукой і клятвамі ў тым, што няма ў свеце больш бяспечнага месца, чым родная краіна. Яшчэ вясной ён распавядаў, што ўкладзеная з Расеяй дамова аб гарантыях бяспекі ў рамках "Саюзнай дзяржавы" гарантуе Беларусі вечны мір, спакой і росквіт. І вось, калі ласка, беспілотнік у двары жылога дома – як гучны рогат над ідыятызмам таго, хто гаворыць пра бяспеку.

Уступаць у вайну на баку агрэсара, хай і ў якасці пасіўнага партнёра, і пасля гэтага разяўляць рот, каб вяшчаць пра бяспеку Беларусі, – гэта нават не простае чалавечае глупства. Супольнік агрэсара, нават калі ён дурны, падчас вайны не будзе нічога казаць пра бяспеку: яму простыя рэфлексы не дазволяць. Але калі адначасова не працуюць ні інтэлект, ні інтуіцыя, ні рэфлексы, тады, вядома, у эфіры льюцца апавяданні пра гарантаваную беларускаму народу бяспеку, якой ён, народ, можа атрымліваць асалоду ад роўна датуль, пакуль Лукашэнка ва ўладзе.

А потым прылятае дрон. Кавалак жалеза, які адным сваім абломкам адпраўляе ў смеццевае вядро тоны папер, гады эфіраў, тысячы файлаў з бессэнсоўнымі дамовамі. Дрон дакорліва ківае галавой: не хлусіў бы ты, дзядзька, не паскудзіў бы на гэтай зямлі - глядзіш, я і не прыляцеў бы зусім; але ты так адчайна хлусіў і паскудзіў, што неўзабаве мае субраты розных мадыфікацый падцягнуцца. І яны падцягнуцца, нікуды не падзенуцца.

Вядома, тэарэтычна можна было б запярэчыць - напрыклад, успомніць, як на тэрыторыю Польшчы ўпала ракета восенню 2022 года. Так, упала. Таму што ідзе вайна, і бяспечных месцаў па суседстве з краінамі ў вайне не існуе ў прынцыпе. І ўлады еўрапейскіх краін не саромеюцца казаць сваім грамадзянам аб небяспецы, не спрабуюць пераканаць іх, быццам вайна - гэта дзесьці так далёка, што і думаць пра гэта не варта. Уяўляеце сабе, што зрабілі б палякі, калі б прэзідэнт Дуда раптам пачаў ім распавядаць, што пакуль ён кіруе краінай – ні валасок, ні беспілотнік не ўпадзе? Думаю, пасля гэтага яму хіба што з Лукашэнкам сябраваць засталося б.

А калісьці даўно, у 2012 годзе, на Беларусь упалі сотні плюшавых мішак – з невялікага самалёціка, які з лёгкасцю перасякаў мяжу, праляцеў 150 кіламетраў незаўважаным і дашчэнту знішчыў міф пра нязломную саюзную сістэму СПА. Мядзведзікі трымалі ў лапках цыдулкі «патрабуем свабоды слова!». Можна сказаць, гэта была прыязная акцыя: цалкам бясплатна для рэжыму, зусім бяспечна і да таго ж прыгожа швэдскія пілоты паказалі поўную безабароннасць беларускай СПА. Але замест таго каб латаць дзіркі ў абароне, рэжым пачаў арыштоўваць выпадковых людзей: рэпарцёра, які сфатаграфаваў плюшавых мядзведзікаў, і рыэлтара, які здаў кватэру шведу, які здымаў палёт з зямлі. А аўтарам і выканаўцам ідэі замест "дзякуй" прапанавалі добраахвотна прыехаць у КДБ на допыт. Яшчэ тады многія беларусы казалі: аднойчы прыляцяць не мядзведзікі. Вось і прыляцелі.

І зноў замест таго каб ліквідаваць праломы ў сістэме СПА, Лукашэнка будзе гарантаваць беларусам бяспеку. А беларусы будуць адказваць: ды змоўкні ўжо, ты нам нават бульбу, як высветлілася, гарантаваць не можаш.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org