Блогер «Шэры кот» распавёў, хто «зліў» рэвалюцыю ў 2020 годзе
- 9.12.2025, 8:16
Беларусы аказаліся смялейшымі і больш прынцыповымі за Ціханоўскую і яе офіс.
Інтэрв’ю былога палітвязня, вядомага блогера Дзмітрыя Казлова («Шэрага ката»), у якім ён распавядае пра рэальных лідараў беларускай апазіцыі, выклікала бурную рэакцыю ў Сеціве.
Блогер на сваёй старонцы ў «Фэйсбуку» распавядае, каго лічыць вінаватым у паразе рэвалюцыі ў 2020 годзе:
— З’явілася мноства каментарыяў і паведамленняў, у якіх людзі і боты просяць тлумачэнняў самага рознага кшталту, спрабуючы аспрэчыць выказаныя мною сцверджанні з гэтага фрагмента. Нагадаю яшчэ раз — кожны мае права на ўласную думку, я сваю выказаў, у гэтым і заключаецца сутнасць свабоды слова, за якую мы змагаліся да 2020 года і працягнем цяпер.
Калі вы знаходзіцеся па-за межамі Беларусі, падпісвайцеся на YouTube-канал блогера «Шэрага ката»
А цяпер давайце пяройдзем да справы.
Першае пытанне, якое я хачу разабраць, звязанае з абвінавачаннямі Ціханоўскай у правале падзей 2020 года. Адразу агучу — я не лічу, што ў паразe 2020 вінаватая толькі яна адна, аднак менавіта яе рашэнні як сімвалічнага лідара пратэсту і яе штаба, на маю (і не толькі) думку, прывялі да стратэгічных памылак і да таго, што 100% выйгрышная сітуацыя была цалкам ўпушчаная і скончылася тым, што маем цяпер.
1) Ціханоўская узяла грошы КДБ, запісала дэматывацыйны відэаролік з заклікам не выходзіць на пратэсты і пакінула тэрыторыю Беларусі ў самы важны момант.
Хтосьці, магчыма, запярэчыць, што «яна не прафесійны палітык, слабая жанчына, у якой сям’я, дзеці і муж у закладніках у рэжыму», акрамя таго, «яна была зломленая і запалоханая» сілавымі структурамі.
Па-першае, калі ты назваўся лідарам, то аўтаматычна бярэш на сябе і ўсю паўнату адказнасці за пратэст і тых, хто ў ім удзельнічае, і яго наступствы — хай гэта параза ці перамога. Кожны павінен быць на сваім месцы і рабіць усё, што ад яго залежыць, для дасягнення пастаўленых мэтаў. Што да сям’і, то дзеці Ціханоўскай на момант выбараў ужо даўно знаходзіліся ў бяспецы ў ЕС, у чым ёй садзейнічала галоўны рэдактар «Хартыі’97» Наталля Радзіна (дапамагла з эвакуацыяй дзяцей падчас каранавіруса, калі межы былі зачыненыя, зняла за свае грошы кватэру ў Вільні на першы час, правяла перамовы з літоўскімі палітыкамі, якія не давяралі Ціханоўскай). Што да Сяргея, то ён баец, герой і годна вытрымаў больш за пяць гадоў лукашэнкаўскіх турмаў. Вельмі сумнеўна і нават трошкі подла спрабаваць выкарыстоўваць ягонае зняволенне для апраўдання ўласных памылак.
Па-другое, апублікаванае некаторы час таму відэа пра тое, як адбываўся працэс зносін з кіраўніком ОАЦ, атрымання грошай і «высылкі» Ціханоўскай у Літву, сведчыць, што ніякага прымусу і пагроз там не было, як і прымусовай высылкі. Усё гэта больш падобна на здзелку аб капітуляцыі і свядомае здрадніцтва агульнай справе і людзям, якія паверылі такому «лідару». Аднак, насуперак чаканням рэжыму, беларусы аказаліся значна смялейшыя і больш прынцыповыя за свайго кандыдата, не паддаўся на правакацыю.
Па-трэцяе, ужо апынуўшыся ў бяспецы па-за межамі Беларусі, яна не спяшалася абвяргаць сказанае раней і даваць тлумачэнні. Найважнейшае — яна не абвясціла сябе абраным прэзідэнтам, чаго чакалі мільёны беларусаў, якія прагаласавалі за яе. У той самы момант, калі чаша вагаў пачала хіліцца ў бок народа, а вертыкаль задрыжэла і Лукашэнка біўся ў істэрыцы, Ціханоўская не стала падымаць уладу, якая ляжала на зямлі і чакала, пакуль яе возьмуць (упершыню Ціханоўская назвала сябе абраным прэзідэнтам толькі 14 лістапада 2022 года).
Яна няўпэўнена заклікала людзей выходзіць на вуліцы толькі праз некалькі дзён і то — толькі па выхадных. Увесь астатні тыдзень беларусы, як ні ў чым не бывала, павінны былі працаваць на рэжым, фінансаваць яго і спакойна сядзець дома, не выходзячы з зоны камфорту, не наносячы такім чынам ніякай шкоды сістэме. Сябры, вы сур’ёзна? З дыктатарскімі рэжымамі так не змагаюцца — прыклады Украіны, Грузіі, Сербіі, Літвы, Польшчы, Чэхіі, Румыніі вам у дапамогу. Вучыце матчастку.
Нават калі 16 жніўня на самую масавую акцыю пратэсту па ўсёй краіне выйшла не менш за 0,5 мільёна чалавек, людзей адвялі з цэнтра Мінска. Не былі заняты стратэгічна важныя адміністрацыйныя будынкі, не былі заблакаваныя дарогі і чыгуначныя шляхі, не быў створаны стацыянарны лагер пратэсту і, падкрэслю, не было закліку да агульнанацыянальнай забастоўкі. Па-вялікаму рахунку ён павінен быў прагучаць значна раней — адразу пасля затрымання Сяргея Ціханоўскага, Мікалая Статкевіча, Віктара Бабарыкі, у крайнім выпадку — напярэдадні выбараў. Адзначу, што ўсе гэтыя ініцыятывы неаднаразова агучваліся многімі палітыкамі, грамадскімі дзеячамі, удзельнікамі пратэстаў, але штаб іх заўсёды жорстка прыпыняў.
Прамы заклік да забастовак мы пачулі толькі 21 жніўня (да гэтага яны толькі ўхваляліся Ціханоўскай, але сама яна да іх не заклікала). У такіх умовах вагаючаяся вертыкаль хутка зарыентавалася, як і неакрэслены ў першыя дзве-тры тыдні Пуцін.
З аднаго боку — найжорсткі дыктатар, які выходзіць з аўтаматам і ўзбройвае нават малодшага сына, усім сваім выглядам паказваючы, што да апошняга ўздыху будзе трымацца за ўладу пасінелымі пальцамі (і прыкрываць тых мярзотнікаў, якія яго ў гэтым падтрымаюць), а з другога — нявызначаны, баязлівы штаб Ціханоўскай, які не жадае рабіць тое, што павінен, і баіцца ўзяць уладу.
Сіловікі розных чыноў і розных званняў звязваліся з некаторымі лідарамі пратэсту і прапаноўвалі не толькі сваю дапамогу, але і пыталіся, каму неабходна прысягаць. Яны былі гатовыя перайсці на бок народа. Але прысягаць было нікому, таму што, яшчэ раз — Ціханоўская не абвясціла сябе прэзідэнтам. Легітымнага кіраўніка дзяржавы на той момант не было. Не было каму аддаваць ім загады, а сілавікі — гэта людзі ваенныя, яны вымуштраваныя так, што не прывыклі самі за сябе вырашаць, ім патрэбны той, хто аддасць загад.
Асобнае слова варта сказаць пра рух калон пратэстоўцаў — дакладней, пра тое, што кіраванне імі часткова бралі на сябе людзі, якія не знаходзіліся ў Беларусі і альбо слаба ўяўлялі сабе рэальны маршрут, альбо (што, хутчэй за ўсё) свядома заводзілі людзей у тупікі, вузкія месцы, адводзілі іх з цэнтра сталіцы. Тое, што адным з такіх людзей быў сумна вядомы Раман Пратасевіч, ужо пра многае сведчыць.
Яшчэ адзін важны негатыўны момант у працы штаба Ціханоўскай — аддаленне ад сябе ідэйнай каманды змагароў з рэжымам і замена іх палітычнымі авантурыстамі, былымі лукашэнкаўскімі чыноўнікамі і ўсялякай агентурай, што паступова і прывяло нас туды, дзе мы цяпер знаходзімся — у глыбокі палітычны крызіс. Гэта плаўна падводзіць нас да наступнага пытання.
2) У якасці другой прычыны недаверу да Ціханоўскай і яе офіса — адсутнасць больш-менш адчувальных вынікаў іх працы.
Што можна разглядаць тут як вынік і ў чым ён вымяраецца? Давайце пачнем з таго, што Ціханоўская сама заяўляе як свае мэты і ўказвае гэта на афіцыйным сайце. Дык, раздзел «Наша місія». Глядзім, і што мы там бачым? Такія сцверджанні, як «Забяспечыць дзейнасць Нацыянальнага лідара Святланы Ціханоўскай па абароне інтарэсаў і правоў грамадзян Беларусі». У 2020 годзе беларусы сапраўды аб’ядналіся вакол Ціханоўскай як вакол сімвала пратэстаў супраць фальсіфікацыі выбараў і абранага прэзідэнта, але, значна паспрыяўшы правалу 2020 года, да таго ж не правёўшы інаўгурацыі, яна страціла гэтую функцыю. Да таго ж прэзідэнт у Беларусі абіраецца не на пажыццёвы тэрмін (ці мы ўжо і тут перанялі метады ўзурпатара?).
Падпункт наконт прэзентацыі Беларусі і беларусаў у адносінах з іншымі дзяржавамі і міжнароднымі арганізацыямі, а таксама тое, што «офіс забяспечвае прадстаўніцтва і прасоўванне інтарэсаў беларусаў і Беларусі як унутры краіны, так і за яе межамі», проста не вытрымлівае ніякай крытыкі, паколькі офіс ніяк не ўплывае на сітуацыю ўнутры краіны. І гэта адна з прычын, па якой ЗША і Захад у цэлым зноў вяртаюцца да перамоваў з Лукашэнкам у якасці партнёра. Асобна нагадаю пра абяцанне Ціханоўскай падтрымкі кожнаму афіцэру і міліцыянеру ў Беларусі, хто адмовіцца выконваць злачынныя загады дыктатара і застанецца верны закону. Колькі іх пасля было звольнена і асуджана за праўду і стойкасць, каго з іх яна абараніла і каму дапамагла? Як яна дапамагае сотням беларусаў, якіх штогод дэпартуюць з Польшчы і Літвы назад у лапы рэжыму? Як яна дапамагла, напрыклад, таму ж Верэмейчыку?
Пра якую-кольвечы кансалідацыю дэмакратычных сіл цяпер і гаворкі быць не можа — наадварот, мы бачым пастаянна растучую фрагментацыю, выкліканую менавіта «працаю» офіса. Так мы падыходзім да наступнага пытання.
3) Дзейнасць Офіса Ціханоўскай аддаліла многіх ад палітыкі.
Гэта датычыць як простых беларусаў, так і некаторых палітычных прафесіяналаў, якія альбо расчараваліся ў беларускай палітыцы наогул, альбо проста часова адышлі ў цень, бо не бачаць магчымасцяў рэальна нешта рабіць і ўплываць на кіраванне якімі б ні было працэсамі, прасоўваць свае ідэі і ініцыятывы, не атрымліваюць адказаў на канструктыўную крытыку, не бачаць увогуле якіх-небудзь вынікаў палітычнай дзейнасці, а толькі абяцанні, падман і пастаянныя скандалы, злівы даных і спробы капіяваць лукашэнкаўскія метады кіравання.
Лепшыя людзі, пасіянары, якія гатовыя рэальна дзейнічаць унутры краіны, нягледзячы на ўсю магутнасць рэпрэсіўнай машыны, аказваюцца дэананімізаваныя і трапляюць у турмы з вялікімі тэрмінамі. Так губляецца давер і разбураюцца салідарнасць і гарызантальныя сувязі. Не трэба далёка хадзіць — проста паглядзіце, колькі людзей выходзіла на палітычныя акцыі ў Літве і Польшчы ў 2021–2022 гадах і колькі цяпер. Чаму? Таму што людзі не бачаць вынікаў сваёй дзейнасці, а бачаць інтрыгі, скандалы і пустаслоўе.
Апошняе на сёння пытанне, адказ на якое ў мяне папрасілі даць, складаецца ў тым, чаму, пералічваючы тых, каго я лічу лідарамі апазіцыі, я згадаў Наталлю Радзіну. Наталля Радзіна — гэта галоўны рэдактар найбуйнейшага і папулярнага навінавага апазіцыйнага партала «Хартыя’97», сайта, які ўжо амаль 30 гадоў публікуе навіны без цэнзуры, крытыкуе Лукашэнку, ніколі не называў яго прэзідэнтам, чым грэшаць да гэтага часу некаторыя незалежныя СМІ.
Дарэчы, нядаўна выйшла кніга Юрыя Фельштынскага «Беларусь Наталлі Радзінай», там вы знойдзеце не толькі ўсю інфармацыю пра яе, але і адказы на пытанні пра гісторыю барацьбы з дыктатурай у Беларусі за апошнія 30 гадоў.
Што тычыцца фінансавання «Хартыі’97», дык гэтая інфармацыя абсалютна адкрытая і празрыстая — яна ўказаная на кожнай старонцы сайта, а таксама ў кнізе, пра якую я сказаў вышэй. А вось офіс Святланы Ціханоўскай такім пахваліцца не можа.
Сябры і недругі, чакаю вашых пытанняў і каментароў і абяцаю, што працягі будзе.