Навукоўцы развеялі міф пра ўнікальнасць чалавечага мыслення

• 6.12.2025, 11:57

Арыстотэль памыляўся?

Здольнасць да рацыянальнага мыслення доўгі час лічылася ўнікальнай рысай чалавека, як сцвярджаў яшчэ Арыстотэль. Аднак новае даследаванне паказала, што шымпанзэ не толькі прымаюць рашэнні на падставе доказаў, але і практыкуюць рацыянальныя стратэгіі перагляду перакананняў, што раней асацыіравалася толькі з дзецьмі ва ўзросце каля чатырох гадоў.

Матэрыял апублікавала выданне (Popular Sciencehttps://www.popsci.com/environment/chimpanzees-rational-thought/).

Даследчыкі з запаведніка шымпанзэ вострава Нгамба ў Угандзе правялі эксперымент, прапануючы прыматам дзве скрынкі: адну з ежай, другую — пустую. Шымпанзэ спачатку атрымлівалі пачатковую падказку, а затым — паслядоўныя падказкі рознай сілы, якія ўказвалі, дзе знаходзіцца ежа.

Ханна Шлейхаўф, дацэнт кафедры псіхалогіі развіцця ў Утрэхцкім універсітэце і сааўтарка даследавання, патлумачыла вынікі:

«Калі першапачатковыя доказы былі пераканаўчымі, шымпанзэ трымаліся свайго першапачатковага выбару; калі ж новыя доказы відавочна перавешвалі першыя, яны змянялі свой выбар».

Выкарыстоўваючы камп'ютарныя мадэлі, навукоўцы пацвердзілі, што рэакцыі шымпанзэ адпавядалі аптымальным стратэгіям перагляду перакананняў, а не проста перавазе нядаўна атрыманых дадзеных.

Найбольш уражальным адкрыццём стала метакагнітыўная адчувальнасць прыматаў да фактаў.

«Яны не толькі карэктавалі свой выбар, але і рабілі гэта такімі спосабамі, якія дазваляюць меркаваць, што яны адсочвалі даказальную базу сваіх перакананняў», — дадала Шлейхаўф.

Гэта сведчыць пра тое, што перагляд перакананняў, заснаваны на ўзважванні доказаў — ключавая прыкмета рацыянальнасці, якая доўгі час лічылася выключна чалавечай рысай — прысутнічае і ў шымпанзэ.