Пракрамлёўскія эканамісты папярэдзілі пра банкаўскі крызіс у Расіі

• 5.12.2025, 15:34

Ён можа наступіць да восені 2026 года.

Да кастрычніка 2026 года ў Расіі можа адбыцца сістэмны банкаўскі крызіс. Да такой высновы прыйшлі эксперты блізкага да Крэмля Цэнтра макраэканамічнага аналізу і кароткатэрміновага прагназавання (ЦМАКП).

У дакладзе «Што паказваюць апераджальныя індыкатары сістэмных фінансавых і макраэканамічных рызык?» аналітыкі пішуць, што крызіс узнікне, калі частка праблемных актываў у банкаўскай сістэме перавысіць 10%, або калі кліенты масава пачнуць здымаць грошы з рахункаў і ўкладаў. Пры гэтым для прадухілення наступстваў дзяржаве давядзецца рэарганізаваць або нацыяналізаваць больш за 10% банкаў або прадаставіць падтрымку крэдытным арганізацыям у памеры больш за 2% ВУП. Верагоднасць рэалізацыі такога сцэнару ў 2026 годзе аналітыкі ацанілі як «сярэднюю».

Адзін з прадвестнікаў магчымога крызісу — рост часткі «дрэнных» пазыкаў у агульным крэдытным партфелі банкаў, адзначаюць у ЦМАКП. «Дрэннымі» называюць пазыкі, па якіх прасрочка плацяжоў перавышае 90 дзён. Паводле даных БКІ «Скорынг бюро», на кастрычнік сукупны аб’ём такіх даўгоў дасягнуў 2,3 трлн руб. За дзевяць месяцаў з пачатку года паказчык вырас у 1,6 раза — мацней, чым за ўвесь мінулы год (490 млрд супраць 302 млрд у 2024-м).

Паступова пагаршаецца якасць партфеля незабяспечаных спажывецкіх крэдытаў, выдадзеных у другой палове 2023-га і на пачатку 2024 года па высокіх стаўках, растлумачыў выданню «Известия» вядучы эксперт ЦМАКП Рэнат Ахметаў. Таксама, паводле яго слоў, пачынаюць праяўляцца рызыкі па старых іпатэках, аформленых на піку попыту на ільготныя праграмы. Пры гэтым значная частка «дрэнных» даўгоў хаваецца пад выглядам рэструктурызацый, адзначыў Ахметаў. У прыватнасці, у 2022–2025 гадах было перагледжана каля 2,4 трлн крэдытаў насельніцтву — гэта 6,2% сукупнага рознічнага партфеля банкаў на кастрычнік.

У той жа час у карпаратыўным сегменце да канца III квартала 2025 года была перагледжана пятая частка партфеля крэдытаў малога і сярэдняга бізнесу. У шэрагу кампаній пагаршаецца фінансавае становішча, а экспартныя галіны губляюць даходы з-за зніжэння знешняга попыту і цэн, кажа Ахметаў. Паводле яго слоў, крызіс «дрэнных даўгоў» у карпаратыўным сегменце можа пачацца ў III–IV кварталах наступнага года.

У ЦБ, у сваю чаргу, заявілі, што не бачаць падстаў для банкаўскага крызісу. Паводле даных рэгулятара, па незабяспечаных крэдытах прасрочка за 10 месяцаў 2025-га дасягнула 12,9%, павялічыўшыся на 3,9 п.п., але гэтыя пазыкі больш чым на 90% пакрытыя рэзервамі. Па карпаратыўным партфелі істотных праблем у ЦБ таксама не бачаць — частка «дрэнных» крэдытаў не перавышае 5%, аднак і яны амаль на 90% закрытыя рэзервамі і закладамі. Яшчэ каля 7% складаюць патэнцыйна праблемныя пазыкі, па якіх банкі працягваюць актыўную працу, уключаючы рэструктурызацыю.

Далейшы рост аб’ёму праблемных пазыкаў можа адбыцца, але наўрад ці прывядзе да банкаўскага крызісу, лічыць аналітык ФГ «Фінам» Ігар Дадонаў. Паводле яго ацэнкі, крэдытныя арганізацыі за апошнія гады сфармавалі значны запас трываласці: сукупны капітал вышэй за нарматывы ацэньваецца прыкладна ў 8 трлн руб. ЦБ таксама захоўвае жорсткія рэгулятарныя меры, якія абмяжоўваюць нарастанне рызык, заключыў эксперт.