CEPA: Падрабязнасці будучай мірнай дамовы па Украіне маюць вырашальнае значэнне

• 4.12.2025, 20:49

Мірная дамова павінна зрабіць магчымыя парушэнні для Расіі максімальна нявыгаднымі.

У дыскусіях пра магчымыя шляхі заканчэння вайны ва Украіне ўсё мацней гучыць пытанне пра тое, якой павінна быць будучая мірная дамова і ці здольная яна забяспечыць доўгатэрміновую бяспеку. Гісторыя паказвае — ніводная дамова не з’яўляецца канчатковай, і Украіна павінна ўлічваць гэта падчас любых перамоваў, піша CEPA (пераклад — сайт Charter97.org).

Эксперты нагадваюць пра шматлікія прыклады недаўгавечных дамоваў. Версальскі мір пасля Першай сусветнай вайны абмежаваў Германію, але ўжо праз 20 гадоў абавязацельствы былі парушаныя. Пакт Молатава — Рыбентропа, Мюнхенскае пагадненне, Пакт Келога — Брыяна — усе гэтыя дамоўленасці апынуліся часовымі. Нават Будапешцкі мемарандум 1994 года не ўбярог Украіну ад расійскай агрэсіі.

Умовы мірнай дамовы могуць змяняцца. Гэта тычыцца і ключавых пытанняў — сяброўства ў НАТА, і будучыні акупаваных тэрыторый. Як Францыя не адмовілася ад Эльзаса і Латарынгіі пасля 1871 года, так і Украіна не забудзе пра Крым, Данецк, Запарожжа і Херсон — ніводная дамова не здольная сцерці памяць.

Таму крытычна важныя падрабязнасці дамовы: механізмы кантролю, тэрміны, умовы бяспекі, наступствы парушэнняў. Правал Мінскіх пагадненняў 2014–2015 гадоў стаў вынікам іх расплывчатасці і адсутнасці інструментаў прымусу.

Эксперты падкрэсліваюць, што мірная дамова павінна зрабіць магчымыя парушэнні для Расіі максімальна нявыгаднымі. Ідзе гаворка пра ясныя гарантыі бяспекі, механізмы санкцый, знешні маніторынг і выразныя ўмовы выканання.

Украіна не можа разлічваць на «ідэальны» мір, але мусіць імкнуцца да такой дамовы, якая забяспечыць максімальную бяспеку і захавае прастору для аднаўлення і будучага выбару.