Зміцер Бандарэнка: 2026 год можа аказацца цалкам нечаканым
- 30.12.2025, 8:13
Значныя змены адбудуцца як у Беларусі, так і ва ўсім рэгіёне.
Якім быў сыходзячы год для Беларусі і свету? Хто галоўныя героі 2025 года? Чаго чакаць ад 2026-га?
Пра гэта сайт Charter97.org запытаў каардынатара грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Зміцера Бандарэнку:
— Галоўная падзея — гэта, безумоўна, тое, што Украіна выстаяла ў вайне супраць Расіі. І нягледзячы на прапагандысцкія заявы Генеральнага штаба Узброеных сіл Расіі, што яны захопліваюць усё больш і больш, насамрэч эксперты кажуць, што агрэсару не ўдалося захапіць больш за 1% тэрыторыі Украіны.
Адначасова канец года паказаў, што ў РФ назіраецца вельмі сур'ёзны крызіс ва ўсіх сферах. Безумоўна, агульная крызісная сітуацыя ў Расіі стала відавочнай, таму што многія казалі, што «санкцыі не дзейнічаюць», што «Расія моцная як ніколі».
Адзначыў бы ў міжнародным плане і цвёрдую пазіцыю Літвы ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Літва сёння як ніхто іншы разумее, што можа стаць наступным аб'ектам агрэсіі Расіі, у тым ліку з выкарыстаннем тэрыторыі Беларусі. Таму яна дзейнічае вельмі рашуча — і ў дачыненні да міграцыйных атак, і ў дачыненні да дзеянняў Лукашэнкі так званымі метэаралагічнымі шарамі.
— Канец года адзначыўся перамовамі ЗША і Украіны. Дональд Трамп сустрэўся з Уладзімірам Зяленскім у Мар-а-Лага. У найбліжэйшы час еўрапейцы абмяркуюць унёсак кожнай краіны ў бяспеку Украіны. Як вы ацэньваеце гэтыя перамовы? Чаго чакаць?
— Я хацеў бы вярнуцца да абяцанняў прэзідэнта Трампа за адзін дзень скончыць вайну Расіі супраць Украіны. Але ўжо год прайшоў, а, як кажуць, «ваз і цяпер там». І добра, што перамовы ідуць, таму што сапраўды людзі гінуць, пакутуюць, і ў першую чаргу я маю на ўвазе Украіну. Хацелася б, каб наступіў мір, але мір на ўмовах Расіі прывядзе толькі да развязвання яшчэ больш магутнай вайны, якая можа перарасці ў сусветную. Вядома, усе чакаюць, што будзе дасягнута мірнае пагадненне, пераважна па той лініі фронту, якая існуе сёння.
Безумоўна, узмацнілася пазіцыя Еўропы ў цэлым. Мы чытаем інфармацыю пра тое, што эканомікі і вайсковая прамысловасць Германіі, Польшчы, краін Балтыі, нават Францыі значна павялічылі аб'ёмы вытворчасці. Сёння ўжо кажуць пра тое, што краіны Еўрасаюза па вытворчасці снарадаў выйшлі на ўзровень, супастаўны з расійскім. Гэта добрая інфармацыя для Украіны, таму што яна ўзмацняе яе перамоўныя пазіцыі.
На маю думку, гэтыя перамовы працягнуцца яшчэ як мінімум два-тры месяцы. Пры гэтым, вядома, сітуацыя для жыхароў Украіны застаецца надзвычай складанай, таму што ўдары па энергетычнай сістэме краіны прыводзяць да таго, што людзі ўсё часцей застаюцца не толькі без святла, але і без цяпла. Тут, безумоўна, мы ўсе спадзяёмся і молімся за ўкраінцаў, каб яны выстаялі ў гэтай сітуацыі.
— Вы згадвалі, што ў Расіі ўзмацняецца крызіс. Мы бачым, што яна не можа справіцца з наступствамі санкцый і ўдарамі, якія Украіна наносіць па тылах, у тым ліку па нафтаперапрацоўчых заводах. Як вы думаеце, што чакае Расію ў наступным годзе?
— Для мяне маркерамі сітуацыі ў Расіі сталі такія людзі, як генерал-палкоўнік Леанід Івашоў. Ён, хоць і ў адстаўцы, застаецца аўтарытэтным у вайсковай сферы чалавекам. Яшчэ адным маркерам для мяне стаў Андрон Канчалаўскі — расійскі рэжысёр, які выпусціў серыял «Хронікі рускай рэвалюцыі».
Ну і, вядома, такім маркерам з'яўляецца Ігар Ліпсіц — вядомы расійскі эканаміст, які яшчэ за некалькі месяцаў да канца года казаў пра тое, што эканоміка Расіі калапсуе. Ён прывёў прыклад, што дэфіцыт бюджэту ў гэтым годзе складзе каля 8 трыльёнаў рублёў, у пераліку гэта прыблізна 100 мільярдаў долараў ЗША.
Хачу сказаць, што падобны дэфіцыт бюджэту ў канцы 80-х гадоў у выніку прывёў да распаду СССР. У канцы 2025 года з'явіліся шокавальныя даныя па прамысловасці: вытворчасць трактароў у Расіі скарацілася на 60%, аўтамабіляў — на 30%. І многія іншыя паказчыкі катастрафічна ўпалі.
Калі казаць пра Канчалаўскага, то яго фільм быў зроблены ў тым ліку і за сур'ёзныя дзяржаўныя грошы. Паказ фільма ішоў па канале «Расія-1», па заказе галоўнага дзяржаўнага тэлеканала. Рэвалюцыянеры ў фільме паказаныя эпатажнымі і смешнымі — ясна, што гэта адсылка да сённяшняй расійскай апазіцыі, такой, якой яе хацела б бачыць крэмлёўскае кіраўніцтва. Пры гэтым становіцца зразумела, што фільм не толькі пра Першую сусветную вайну, хоць значная частка прысвечаная менавіта ёй.
Праводзіцца відавочная аналогія з сённяшнім днём і з цяперашняй вайной Расіі. Канчалаўскі, магчыма, і падладжваўся пад уладу, але адначасова, як кажуць, трымаў дулю ў кішэні. Фільм выйшаў у эфір на канале «Расія-1», і думка там адна — гэта пра сённяшнія дні. Паралелі з распадам Расійскай імперыі вынікаюць з гэтага фільма самі сабой.
Нядаўняя заява генерал-палкоўніка Івашова пра тое, што Расія пацярпела стратэгічную паразу, а таксама яго папярэджанні перад пачаткам вайны, што не варта яе пачынаць, што гэта будзе памылкай і катастрофай, — сёння поўнасцю пацвердзіліся.
Для мяне гэтыя тры людзі — маркеры. Яны сігналізуюць пра тое, што Расія сапраўды блізкая да сітуацыі, аналагічнай распаду Савецкага Саюза ў 1991 годзе і Расійскай імперыі на пачатку мінулага стагоддзя.
І гэта адбылося не проста так. Гэта вынік цвёрдасці ўкраінскага кіраўніцтва, цвёрдасці ўкраінскага народа і яго імкнення абараніць сваю свабоду і незалежнасць. Наступны, 2026, год можа аказацца цалкам нечаканым.
— На свабоду выйшаў шэраг палітвязняў, у тым ліку лідары пратэстаў 2020 года. Што гэта кажа пра стан рэжыму Лукашэнкі? Ці змяняе вызваленне палітвязняў сітуацыю ў Беларусі?
— Я лічу, што вызваленне сотняў беларускіх палітвязняў, хай і ва ўмовах, калі яны не могуць заставацца ў Беларусі, можна лічыць поспехам беларускай дэмакратычнай апазіцыі. Асабліва той яе часткі, якая паслядоўна выступала за санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі. Гэта прамое сведчанне таго, што санкцыі працуюць.
Мы чулі заклікі да Захаду, а таксама да саміх беларускіх апазіцыянераў з патрабаваннем дамагацца спынення санкцый, іх зняцця. Гэта быў абсурд. Відавочна, што санкцыі прыводзяць да перамоваў, а затым — да пачатку працэсу вызвалення. ЗША знялі санкцыі з «Беларуськалія» і «Белавія», аднак без аналагічных крокаў з боку еўрапейскіх краін гэтыя рашэнні не прыносяць рэжыму істотнага палягчэння. Разам з тым нам удалося дамагчыся вызвалення большасці найбольш вядомых беларускіх апазіцыянераў і тых, каго лічылі лідарамі.
Тут хачу сказаць, што на гэтых лідараў сёння кладзецца і вялікая адказнасць, і вялікія надзеі. Людзі, якія сказалі сваё слова і паставілі на карту сваю свабоду і жыццё ў 2020 годзе, цяпер мусяць узяць на сябе яшчэ большую адказнасць — за беларусаў унутры краіны і за мяжой, і за лёс краіны ў цэлым. Я чакаю ад гэтых людзей, у тым ліку ад лідараў «Еўрапейскай Беларусі» і іншых вядомых фігур, канкрэтных дзеянняў, якія маглі б пераламаць сітуацыю ў Беларусі. Мы не аб'ект — мы суб'екты, і нашы лідары таксама суб'екты. І мы ўсе чакаем ад іх вельмі многага.
У цэлым я ацэньваю тое, што адбываецца, пазітыўна і лічу, што наша мэта — праз санкцыі і іх частковае зняцце дамагчыся спынення ўсіх рэпрэсій у Рэспубліцы Беларусь, дамагчыся таго, каб беларусы маглі па ўласным жаданні заставацца ў краіне і каб пачаліся змены да лепшага. Гэта магчыма, таму што Лукашэнка зразумеў: вайна заканчваецца, і далёка не перамогай Расіі, яму ўсё роўна давядзецца дамаўляцца з Захадам і змяняць шмат што ўнутры краіны. Таму 2026 год можа стаць годам значных перамен і ў Беларусі.
— Каго б вы назвалі галоўным героем сыходзячага года?
— Галоўныя героі гэтага года — увесь украінскі народ і нашыя беларускія палітвязні. Тыя палітвязні, якія ўжо на волі, і тыя тысячы, вызвалення якіх мы з нецярпеннем чакаем.