«Выхадзіла на вуліцу ў халатіку з вядром халоднай вады»
- 27.12.2025, 12:02
Гісторыі беларусаў, якія зусім не баяцца холаду.
Наступіўшыя маразы прымусілі задумацца пра колькасць слаёў адзення, дастаць шалікі, шапкі і нават рукавіцы? Толькі не герояў гэтага тэксту. Незалежна ад мінуса на тэрмометры яны акунаюцца ў крыжаную ваду, прымаюць халодны душ і спакойна ходзяць у майцы, шакаючы сяброў у пухавіках. Ці можна ўсяму гэтаму навучыцца ці справа выключна ў прыроднай вынослівасці? Onliner распавёў пра сакрэты беларусаў, якім удалося прыручыць холад.
«Выхадзіла на вуліцу ў халатіку з вядром халоднай вады»
«А вы паглядзіце мае фота і адразу ўсё пра мяне зразумееце», — з усмешкай кажа 56-гадовая Святлана. На большасці кадраў — глыбы снегу, ледзяная горка або замёрзлая рачулка, але галоўнае — жанчына ў шортах, купальніку або кароткім топе. Здаецца, што мароз па скуры прабягае толькі ад аднаго погляду, што ўжо казаць пра тое, каб знаходзіцца ў гэтым моманце. Але для нашай гераіні, трэнера па плаванні, якая да таго ж практыкуе загартоўванне больш за 25 гадоў, усё гэта ўжо звыклае.
— Яшчэ падлеткам я заўважыла, што мая мама падчас хваробы прымае шмат прэпаратаў, якія да таго ж не заўсёды дапамагаюць. Вырашыла, што таблеткі піць не буду, і хацела знайсці іншы спосаб. Праз гады ўжо мой сынок часта хварэў на ларынгіт — мы не паспявалі вылазіць з бальніц. І тут трапілі ў дзіцячы сад, дзе даведаліся пра сістэму загартоўвання Іванова — я пачала яе вывучаць. З ларынгітам удалося справіцца за некалькі дзён! Так з трох гадоў сына мы з ім разам пачалі аблівацца.
Пазней тыя самыя прынцыпы загартоўвання Іванова Святлана працягнула вывучаць у акадэмічным асяроддзі — у адным з педагагічных інстытутаў у Расіі.
— Пакуль жылі ў горадзе, я проста аблівалася халоднай вадой. Надзявала халатік, спускалася на ліфце, трымаючы ў руках вядро халоднай вады, і аблівалася на вуліцы — тое самае рабілі і мае дзеці. Стараліся практыкаваць раз-два на дзень. Дарэчы, рабілі без паступовага паніжэння тэмпературы вады — важная ўнутраная гатоўнасць выйсці на вуліцу і абліцца. Галоўнае супрацьпаказанне — страх, таму калі баішся, то не ідзі.
Што адчувае чалавек, які выліў на сябе вядро халоднай вады? Святлана апісвае паэтычна: быццам адразу прачынаешся і атрымліваеш зарад хвалюючай энергіі.
— Далей пайшлі акунанні — мы пачалі ездзіць купацца ўзімку ў палонку. У першы раз, дарэчы, я была цяжарная трэцім дзіцем і чамусьці мне захацелася. І вось ужо практыкую акунанне больш за 25 гадоў, — усміхаецца гераіня. — Ніколі не паверу, што чалавек, які ўваходзіць у халодную ваду, не адчувае трапятання! Гэта хваляванне, якое кожны раз адчуваеш па-рознаму.
Здавалася б, на гэтым можна і спыніцца. Але знаёмыя паклікалі Святлану, якая актыўна займаецца плаваннем, узяць удзел у зімовых заплывах. Першы час, шчыра прызнаецца гераіня, ад гэтай ідэі яна адмаўлялася. Але потым жыццёвыя абставіны прывялі да жадання як-небудзь узбадзёрыцца, дык нечакана нават для самой сябе Святлана адважылася на заплыў.
— Спаборніцтвы праводзіліся на Нямізе. Памятаю, што лёд і снег ужо ляжалі. Проплысці трэба было 25 метраў — нават не заўважыла, як іх праскочыла! Адразу пасля заплыву ўсе ўдзельнікі ішлі сагравацца ў бочкі. Я глядзела на людзей, бачыла іх палаючыя вочы, эмоцыі — мне падалося, што я пачала інакш дыхаць і нават жыць па-новаму. На наступны дзень я яшчэ і ў эстафеце праплыла.
Цяпер Святлана трэніруе тых, хто таксама марыць пакарыць крыжанныя хвалі. Кожную нядзелю каманда на чало з нашай гераіняй прыязджае на Пцічы. Спачатку — прабежка вакол возера, прычым бегчы трэба ў майках і шортах (тэмпература паветра, як лёгка здагадацца, значэння не мае), а далей — акунанне ў ваду і лазня.
— Як трэнер я вяду людзей ад загартоўвання да зімовага плавання. Адны пасля лазні могуць выйсці і пастаяць басанож на снягу, іншыя — акунуцца ў раку, трэція — нават праплысці. Кожнаму — па магчымасцях, у нас няма падзелу на «лепшых» або «горшых». Хтосьці можа акунуцца ўжо з першай трэніроўкі, а камусьці патрэбны час — гэта ў першую чаргу залежыць ад прыняцця, і мая задача — дапамагчы раскрыцца і расслабіцца. З кожным я працую індывідуальна і рада, што маю магчымасць дзяліцца досведам.
Любоў да спорту і актыўнасцяў таксама перанялі трое дзяцей Святланы. Так, дачка бегае кросы і практыкуе загартоўванне, а ўвогуле цяга да здаровага ладу жыцця засталася ва ўсіх дзяцей гераіні. Нават дзевяцігадовая ўнучка ўжо акунаецца ў халодную ваду разам з бабуляй. Святлана сцвярджае: ніколі не позна пачаць практыкаваць загартоўванне, галоўнае — усё рабіць з розумам і звяртацца па дапамогу да людзей, якія разбіраюцца.
— Любоў да холаду дае мне якасць жыцця, нават мой унутраны свет стаў шырэйшым. Ды і ці скажаш, што мне 56 гадоў? Калі з унучкай едзем катацца на роліках і яна крычыць мне «Бабуля!», усе навокал ашаломлены! Думаю, што магу даць фору любому маладому чалавеку, — смяецца Святлана. — Хачу і далей рухацца, а яшчэ дарыць іншым магчымасць адкрывацца.
«Заўсёды быў такім мярзляком!»
Віталій жыве ў Смалявічах, працуе поварам у мясцовай кавярні і ўжо некалькі гадоў актыўна практыкуе загартоўванне. А пачалося ўсё з жадання выпрабаваць арганізм на трываласць, прычым падштурхнула да гэтага... планаванае адключэнне гарачай вады.
— Гэта было ў канцы мая два гады таму. Дарэчы, пазней ЖКГ я нават дзякаваў у сваіх сторыс у Instagram! — усміхаецца хлопец. — Ведаю, што нехта ў гэты перыяд грэе ваду на газе або ўсталёўвае бойлеры. Я ж вырашыў кінуць сабе выклік — кожную раніцу пачынаў з халоднага душу. Хутка зразумеў, што гэта падымае настрой і прыводзіць у тонус. Усяго за дзве тыдні сфармавалася звычка — і так прымаў халодны душ усё лета. Пры тым, што да гэтага, хоць і нарадзіўся 4 студзеня, усё жыццё быў такім мярзляком! Гадоў з 18 некалькі разоў акунаўся на Вадохрышча, але заўсёды баяўся захварэць.
І хоць страх заставаўся, неяк у лістападзе Віталій вырашыў упершыню акунуцца ў Смалявіцкім вадасховішчы.
— Адчуванні, вядома, значна цікавейшыя, чым ад халоднага душу. Дома можна пераключыць кран, пойдзе гарачая вада, і ты адразу сагрэешся. А калі стаіш на прыродзе, ледзь выйшаўшы з вады, — гэта ўжо зусім іншае. Адразу зараджаешся на ўвесь дзень і нават па-асобнаму смяешся.
Халодны душ, дарэчы, так і застаўся штодзённай звычкай Віталія. Вылазкі да вадасховішча здараюцца радзей — тут пытанне ў супадзенні працоўных графікаў з сябрам. Хлопец тлумачыць так: акунацца аднаму — крута, але калі вас двое — гэта ўжо зусім іншыя эмоцыі.
— Пакуль у гэтым годзе апошні раз мы акуналіся 12 снежня. Прахожыя, дарэчы, рэагуюць па-рознаму — нехта фатаграфуе, а неяк бабуля ішла міма з унукам і сказала, маўляў, бяры з дзядзькі прыклад. Брат называе мяне маржом — думаю, што ён і захапляецца, і сам бы хацеў паспрабаваць, але ёсць страх. Яшчэ відэа з пагружэннямі я выкладваю ў Instagram — там пішуць, што мяне баіцца прастуда, або раяць апрануцца, — смяецца Віталій.
Хлопец сцвярджае, што пры заходзе ў ваду зімой моцнага холаду не адчуваеш. Прыблізна праз 20—30 секунд у нагах адчуваецца паколванне — нібы пранізваюць мільён маленькіх іголачак. Гэта нават гучыць балюча, але Віталій адразу тлумачыць: хутчэй падобна на масаж.
— Як бы чалавек ні рыхтаваўся, тыя самыя адчуванні нікуды не знікаюць. Насамрэч ужо пасля першага разу я вельмі хацеў паўтарыць. Трэба было толькі пераадолець сумневы: калі вакол усе ідуць, укутаныя ў пухавікі, а ты такі весяленькі!
Цяпер, канечне, мне значна прасцей. Калі кладуся спаць з думкай, што зранку я іду акунацца ў возера, добра сплю, лёгка прачынаюся і спакойна іду акунацца. Нават ляноты за гэтыя два гады ні разу не было! Прытармазіць магу, калі захварэю або калі пабольвае спіна, усё ж здароўе вышэй за ўсё.
Прыблізна самыя халодныя дні, калі Віталій акунаўся ў ваду, прыпадалі на –20 градусаў. Унутраных абмежаванняў, тлумачыць герой, дакладна няма. Моцны мароз і ўвогуле матывуе яшчэ мацней — бо заўсёды цікава больш даведацца пра магчымасці свайго цела.
— Калі б цяпер прыйшлі маразы нават мінус 30, то першае, што б я зрабіў, — пайшоў бы акунацца і правяраць арганізм на трываласць. Увогуле, без спорту мне ніяк — ён мяне прызямляе. Галоўнае, што дае мне загартоўванне, — зарад добрага настрою і бадзёрасці, трымае ў тонусе. Калі праводзіць аналогію, то, выйшаўшы з крыжанай вады, я адчуваю сябе прыкладна так жа, як пасля пяці кубкаў эспрэса.
«Важна зразумець, навошта табе гэта трэба»
Андрэй «моржуе» ўжо трэці год. Яшчэ штодня абавязкова робіць зарадку і актыўна трэніруецца. А наогул у тэме здаровага ладу жыцця 33-гадовы беларус — з дзяцінства.
— Я вырас у вёсцы, так ці інакш у спорце былі многія. Пры гэтым наймацнейшую матывацыю давалі папулярныя фільмы — напрыклад, з Жанам-Клодам Ван Дамам і Арнольдам Шварцнегерам. Прыдумаў сабе вобраз, да якога цяпер нарэшце змог прыйсці.
Пэўны час у актыўных занятках спортам Андрэй зрабіў перапынак, пераключыўшы ўвагу на будаўніцтва дома і выхаванне дачкі. Затое, вярнуўшыся, падняўся на ўзровень нават вышэй за аматарскі — у мінулым годзе, напрыклад, стаў прызёрам чэмпіянату свету па жыме лежачы.
— Пасля разводу спорт мяне нават выратаваў, выцягнуўшы з дэпрэсіі. У той жа перыяд я спрабаваў веганства, сухое галаданне, а яшчэ адмовіўся ад кавы. Бачу ў гэтым многа пазітыўнага для цела, — тлумачыць Андрэй. — Так атрымалася, што яшчэ з дзяцінства ў мяне была мара пра свой дом, а побач з ім абавязкова павінен быць вадаём. Хацелася, каб зранку я мог выйсці на прабежку, а потым адразу акунуцца. Яксьці атрымалася, што я пазнаёміўся з адным «маржом», а пазней ехаў і падумаў — чаму б не пачаць загартоўвацца проста зараз?
Не спыніла нават тое, што на вуліцы ўжо быў кастрычнік. У першы раз Андрэй здолеў зайсці ў халодную ваду, палічыць пра сябе да пяці і выйсці — і так тройчы.
— Магчыма, спрацавала псіхасаматыка — спачатку адчуваў крыху болю ў каленях, з якімі ў мяне ёсць праблемы. Пасля выхаду з вады пачырванела скура, — адчуваў дрыжыкі па ўсім целе, а затым пачаў сагравацца. Апісаць гэта складана — сапраўдны энергетычны ўзлёт!
Пасля першага раза Андрэй паставіў сабе мэту: акунацца не радзей за раз на тыдзень. Каб быць гатовым і да моцных маразоў, хлопец нават купіў сякеру — на выпадак, калі давядзецца секчы на рацэ лёд.
— Шчыра кажучы, я дагэтуль прывыкаю да холаду. Але гэта да моманту ўваходу ў ваду, — смяецца Андрэй. — Хоць з часам адчуваецца ўсё крыху інакш, ды і ў вадзе атрымліваецца пабыць даўжэй. Плюс падключаецца дысцыпліна: калі я не змагу перамагчы сябе ў нечым простым, то як глядзець на іншыя вяршыні?
Акунаецца Андрэй у халодную ваду незалежна ад сезона і тэмпературы за акном. Галоўная ўмова — знаходзіцца побач з вадой. У многім гэтаму спрыяе круглагадовае жыццё ў доме на колах — з-за працы, тлумачыць беларус, яму часта даводзіцца пераязджаць з месца на месца. Сам сябе хлопец і ўвогуле з усмешкай называе «лясным чалавекам».
— Улічваючы, што я працую на вуліцы, пры высокай вільготнасці і ветры магу і прамерзнуць. Але ўсё роўна за тры гады ні разу не захварэў — ва ўсякім разе так, каб ляжаць з тэмпературай. Увогуле, самае важнае ў загартоўванні — пачаць з адказу на пытанне «для чаго мне гэта трэба?». Заўважыў, што калі зранку я акунаюся, то мой дзень праходзіць спакайней — нават стрэсавыя сітуацыі атрымліваецца пераадолець без напружання.