Каталікі, уніяты і пратэстанты Беларусі рыхтуюцца сустракаць Нараджэнне Хрыстова

• 24.12.2025, 15:10

Што адбываецца падчас каляднай Вігіліі 24 снежня.

Сёння да сустрэчы Нараджэння Хрыстова рыхтуюцца каталікі, уніяты, пратэстанты, а таксама Украінская, Канстанцінопальская, Антыяхійская, Александрыйская, Кіпрская, Балгарская, Румынская, Эладская і некаторыя іншыя праваслаўныя цэрквы, якія жывуць паводле грыгарыянскага календара.

У больш як 145 краінах свету Нараджэнне Хрыстова — гэта афіцыйнае дзяржаўнае свята і адно з галоўных рэлігійных святаў у годзе.

Святкаванне Нараджэння цягнецца восем дзён (з 25 снежня па 1 студзеня), утвараючы такім чынам Актаву Нараджэння.

24 снежня — дзень Вігіліі Нараджэння Хрыстова.

Традыцыі святкавання Нараджэння ў нашай краіне шмат у чым супадаюць з еўрапейскімі, але ёсць і ўнікальныя беларускія асаблівасці.

Каталіцкія калядныя традыцыі ў Беларусі

Адвэнт

Падрыхтоўка да Нараджэння ў беларускіх католікаў пачынаецца за 4 тыдні да свята. Гэты перыяд носіць назву Адвэнт. Лічыцца, што падчас Адвэнту трэба надаваць асаблівую ўвагу ачышчэнню душы, рабіць дабро, быць міласэрным, дапамагаць тым, хто мае патрэбу. У гэты перыяд нельга брыдкасловіць, плеткаваць, сварыцца з блізкімі.

Святочныя набажэнствы

У вечар напярэдадні свята, які беларускія католікі называюць Вігіліяй, ва ўсіх каталіцкіх храмах краіны адбываюцца святочныя набажэнствы. Пасля службы вернікі вяртаюцца дадому і садзяцца за святочны стол. У касцёлах Беларусі на Каляды служацца тры літургіі — начная, ранішняя і дзённая.

Калядны стол

Напярэдадні Нараджэння, 24 снежня, у беларусаў прынята збірацца ўсёй сям’ёй за сталом. Вернікі пачыналі трапезу з з’яўленнем на небе першай зоркі. Традыцыйна на Вігілію на стол ставілі 12 посных страў — з грыбоў, рыбы, гародніны. Перад вячэрай ламалі аблатку — прэсны белы хлебец, які сімвалізуе любоў і паяднанне, і ёю дзяліліся з усімі членамі сям’і. Потым галава сям’і чытаў урыўкі з Евангелля і малітвы. Трапезу пачыналі з куцці — салодкай крупяной кашы з даданнем мёду, арэхаў, сухафруктаў, маку. На наступны дзень, 25 снежня, на стале пераважалі мясныя стравы.

Калядныя атрыбуты

Святкаванне Нараджэння ў католікаў суправаджаецца традыцыйнымі атрыбутамі:

Ёлка — напярэдадні свята ў дамах ставяць і ўпрыгожваюць ёлку, верхавіну якой упрыгожваюць зоркай, што сімвалізуе Віфлеемскую зорку.

Адвэнт-вянок — вянок, выраблены з яловых лапак і разнастайных упрыгожванняў. Яго традыцыйна вешаюць на ўваходныя дзверы або ставяць на абедзенны стол.

Свечкі — сімвал святла і дабра. Іх запальваюць у храмах і дамах католікаў, ставяць на вокны і на святочны стол.

Шопка — імправізаваная пячора, у якой нарадзіўся Езус. Яна ўключае цацачныя яслі з Дзіцяткам, фігуркі Марыі і Юзафа, вешчуноў, пастухоў, а таксама хатніх жывёл, якія акружалі нованароджанага Збаўцу.

Шопкі ўсталёўваюць каля ўваходаў у касцёлы.

Ахапак сена, што сімвалізуе калыску Дзіцяткі Езуса. Сена клалі на калядны стол пад абрус.

Падарункі — на Каляды католікі абменьваюцца падарункамі. Гэты звычай звязаны з дарамі, якія вешчуны прынеслі Дзіцятку Езусу.

Каляды

У калядныя дні па дамах беларусаў хадзілі калядоўшчыкі, пераапранутыя ў строі жывёл. Яны разыгрывалі сцэнкі, спявалі абрадавыя песні — калядкі, жадалі гаспадарам шчасця, здароўя і дабрабыту. Гаспадары ў адказ частавалі калядоўшчыкаў яблыкамі, арэхамі, каўбасамі, салодкасцямі.

Гэтыя традыцыі беларускія католікі беражліва захоўваюць і па сёння. Адных прытрымліваюцца больш строга, іншых — менш. Нараджэнне Хрыстова ў Беларусі па-ранейшаму застаецца светлым святам, якое сагравае сэрцы, умацоўвае веру і аб’ядноўвае сем’і.