Алесь Бяляцкі: Наша барацьба працягваецца
- 24.12.2025, 10:04
Імкненне беларусаў да еўрапейскага жыцця застаецца нязменным.
Былы палітвязень, кіраўнік праваабарончага цэнтра «Вясна», лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі падвёў вынікі года, што мінае, у эфіры «Радыё Рацыя».
— Вядома, што, знаходзячыся ў зняволенні, вы былі ў інфармацыйнай блакадзе. Пэўную інфармацыю з вонкавага свету вы ўсё ж атрымлівалі. А цяпер вы літаральна апынуліся ў віхуры інфармацыі. Наколькі вы стараецеся ўсё гэта чытаць, глядзець, даведвацца або неяк сябе абмяжоўваеце?
— Я цяпер стараюся максімальна насыціцца, атрымаць інфармацыю, ахапіць усё, што магчыма. Кожны дзень — размовы, сустрэчы, інфармацыя…
— Адразу пасля вызвалення вы не раз падкрэслівалі важнасць таго, каб на волю выходзілі іншыя палітвязні. І важнасць таго, каб адначасова ў Беларусі спыняліся далейшыя рэпрэсіі, каб месцы вызваленых не займалі новыя вязні. Што мы можам зрабіць у гэтым накірунку?
— Зроблена вельмі шмат, і я хацеў бы падзякаваць усім людзям, якія хоць нешта рабілі ў падтрымку беларускіх палітвязняў, у маю асабістую падтрымку. Я ведаю, што гэта тысячы людзей у самых розных краінах і месцах: і ў цэрквах, і ў касцёлах, і ў палітычных калідорах, і ў грамадскіх прасторах. Гэта сапраўды вельмі важна, бо, выказваючы салідарнасць з палітвязнямі, мы аб’ядноўваемся самі. Таму надзвычай важна працягваць гэтую працу і спадзявацца, што неўзабаве ўсе беларускія вязні выйдуць на волю. Я ў гэта веру.
— На вашу думку, як за гэтыя чатыры гады змянілася Беларусь?
— Падводзіць вынікі мне яшчэ рана, бо я сам да канца не апамятаўся. Штодня хаджу да лекараў, трохі падлячваюся — словам, ідзе працэс вяртання да нармальнага, спакойнага жыцця. Што да беларускай актыўнасці, у Вільнюсе жыццё кіпіць. Тут шмат маіх старых сяброў і знаёмых, і вельмі важна, што шмат моладзі, якая імкнецца нешта рабіць для Беларусі па-беларуску. Па вялікім рахунку сёння не так важна, дзе жывуць беларусы. Галоўнае — каб яны аб’ядноўваліся, каб рабілі беларускую справу, і гэта абавязкова дасць свае плады.
— Ці застанецца праваабарончая дзейнасць і далей для вас на першым плане, як для заснавальніка праваабарончага цэнтра «Вясна»?
— Безумоўна, пакуль ёсць сілы, пакуль ёсць імпульс, жаданне ў мяне не знікла, а наадварот — узмацнілася. Тым больш што нашыя праблемы нікуды не зніклі. Мы ў пэўнай ступені дасягнулі незалежнасці Беларусі, але нам важна, каб яна стала дэмакратычнай краінай, каб была краінай-маці для ўсіх беларусаў, дзе б яны ні знаходзіліся.
— У месцах пазбаўлення волі застаецца больш за 1100 прызнаных праваабарончай супольнасцю палітвязняў. З сведчанняў вызваленых мы ведаем, што яны адчуваюць не толькі штодзённы псіхалагічны ціск, але часам і фізічныя катаванні. І, знаходзячыся па гэты бок, не заўсёды разумееш, як пра гэта гаварыць, тым больш што некаторыя палітвязні не хочуць, каб пра іх распавядалі. Ці ёсць у вас парады, як дзейнічаць у гэтай сітуацыі?
— Трэба падтрымліваць палітвязняў, бо гэта самая ўразлівая група, якая мае патрэбу ў абароне. Калі мы не будзем пра іх гаварыць, будзем маўчаць — значыць, яны будуць і далей сядзець, і будуць з’яўляцца новыя палітвязні. Таму вельмі важна гаварыць пра іх. А што да кожнага чалавека асобна — усе палітвязні мне дарагія. Мы ўсе звязаныя гэтай турмой. І я спадзяюся, што гэты цяжкі перыяд жыцця нікога не зломіць, а наадварот — умацуе ў сваіх перакананнях. Бо недарэмна мы прайшлі праз гэтае зняволенне. І ў выніку наша мара — незалежная дэмакратычная Беларусь — стане рэальнасцю.
— У зняволенні вы даведаліся, што сталі лаўрэатам Нобелеўскай прэміі міру. Ці ўплывае гэты статус на вас сёння?
— Безумоўна, ён накладвае вялікую адказнасць. Гэта яшчэ патрабуе майго асэнсавання, але відавочна, што сысці з грамадскай дзейнасці нават пасля такіх цяжкіх выпрабаванняў у мяне не атрымаецца. Давядзецца працаваць далей — і я буду гэта рабіць. Думаю, што Нобелеўская ўзнагарода дапаможа мне быць больш пачутым ва ўсім свеце.
— Вы сказалі, што «мы недарэмна адбылі гэты тэрмін у зняволенні». Адкуль у вас такая ўпэўненасць?
— Таму што вельмі часта чалавек не выбірае свой лёс — лёс выбірае яго. І калі наш час выбраў нас і прымусіў прайсці праз гэтыя выпрабаванні, то бегчы было няма куды. Так было і з папярэднімі пакаленнямі, і з намі: сотні тысяч беларусаў праходзілі гэты шлях на працягу стагоддзяў, а мы яшчэ не дасягнулі пастаўленых мэтаў. Таму, думаю, асабліва шкадаваць не даводзіцца. Ты ўсё адно пражываеш сваё жыццё — у турме або на волі. Важна, як ты яго пражывеш. Імкненне беларусаў да нармальнага, спакойнага, еўрапейскага, шчаслівага жыцця застаецца. І, на жаль, сёння гэтая хунта, што акупавала Беларусь і незаконна ўтрымлівае ўладу, працягвае барацьбу супраць народа. Трэба разумець, што гэтыя ахвяры не дарэмныя — яны кладуцца ў фундамент будучай Беларусі.
— Ці адчуваеце вы нянавісць да тых, хто адказны за гэтую сітуацыю?
— Я вельмі спадзяюся, што прыйдзе час, і ўсе, хто спрыяў або арганізаваў сітуацыю, у выніку якой мы апынуліся ў турме, панясуць справядлівае пакаранне. Асабіста ў мяне да іх няма ніякіх пачуццяў, акрамя агіды і брыдоты.
— Мы сустракаемся напярэдадні 2026 года. Яго вы сустрэнеце на волі, у асяроддзі блізкіх. Якія пажаданні вы хацелі б перадаць нашым слухачам і ўсім беларусам?
— Я жадаю ўсім беларусам шчаслівага Новага года, вясёлага Божага Нараджэння, шчасця, радасці і згоды ў сям’і. Няхай наступны год прынясе больш радасці і станоўчых эмоцый. Няхай будзе дабрабыт, каб мы адчувалі сябе больш упэўнена, і каб урэшце ўсе беларусы, дзе б яны ні жылі, адчувалі сябе адной сям’ёй. Няхай будзе менш горычы і больш радасці і святаў. Жадаю ўсім шчасця і радасці. Жыве Беларусь!