У якіх месцах Беларусі знаходзяць самыя каштоўныя клады
- 21.12.2025, 19:37
Скарбы знаходзілі нават у цэнтры Мінска.
Нядаўна дайверы выявілі на дне Дняпра пад Оршай разсып візантыйскіх манет, што дало нагоду чарговым разам узгадаць, што Беларусь — краіна кладаў. Колькі іх хаваюць зямля і вада краіны, не ведае ніхто. Але тое, што іх знаходзілі стагоддзямі, — факт, як і тое, што ў бліжэйшы час гэтыя цуды дакладна не скончацца, піша «Камсамолка».
Цяпер на дне ракі Дняпро знайшлі сем выпуклых візантыйскіх манет часоў імператара Аляксея I Камніна, якія датуюцца перыядам паміж 1092 і 1118 гадамі.
Гісторык Іван Спірын патлумачыў, што гэтыя манеты, або скіфаты, былі зробленыя з лаганістай бронзы. А такая манета мусіць быць білённай, то бок складацца з медзі і срэбра. Дакладны аналіз павінен даць адказ, ці гэта фальшывыя грошы, ці не. Але, як кажуць гісторыкі, выявіць фальшыўкі, якім амаль 1000 гадоў, — інтрыгуючы паварот. Такая знаходка нават можа быць цікавейшая за арыгінал.
Зямля Беларусі — сейф з закапанымі скарбамі
Знаходка на дне Дняпра нагадала нам пра тое, як раней знаходзілі скарбы ў Беларусі. Лік толькі вядомых кладаў ідзе на тысячы, а колькі іх адкапалі інкогніта… Чаму так шмат? Адказ відавочны: у ліхія часы каштоўнасці можна было даверыць толькі зямлі. Нярэдка гаспадары з розных прычын ужо не маглі вярнуцца па свае гаршочкі і куфэркі, пакідаючы іх шчасліўчыкам з будучыні.
Імяніты беларускі гісторык, заснавальнік нумізматычнай школы Беларусі Валянцін Рабцэвіч у кнізе «Пра што расказваюць манеты» пісаў са веданнем справы:
«Зямля Беларусі — своеасаблівы сейф, які, на шчасце, даволі шчодра адчыняе свае дзверцы. «Кладавы сезон» рэспублікі, што прыпадае пераважна на перыяд найбольш інтэнсіўных зямельных работ — вясну-асень, штогод дае ў цэлым стабільны ўраджай — не менш за дзесяць кладаў і многія сотні знаходак адзінкавых манет».
Кніга выйшла ў свет у 1977 годзе, а ў наступныя дзесяцігоддзі, у пацвярджэнне слоў Рабцэвіча, працягвалі знаходзіць манеты і каштоўныя вырабы, якія паводле сваёй значнасці зрушылі ў вяршыні рэйтынгу скарбаў вядомыя на той момант Валянціну Наумавічу.
«Разрыў трохі зямлю. Скрыня. Вялікая скрыня. Набітая срэбранымі рэчамі…»
Найбольш яскравы таму прыклад — мінскі клад, знойдзены 4 жніўня 1988 года на рагу цяперашніх вуліц Валадарскага і Гарадскі Вал. Цяпер на гэтым месцы знаходзіцца сквер імя Адама Міцкевіча. Яго назвалі апошнім буйным клядам СССР, ён быў настолькі вялізны і асляпляльны па сваім бляску і велічы, што яму прысвяцілі асобна выдадзены альбом з ілюстрацыямі.
Знайшлі яго будзённа. Экскаватаршчык Л.І. Блатун падчас пракладкі цеплатрасы нечакана заўважыў прадмет, што бліснуў на сонцы:
— Гляджу, з каўша выслізнуў келіх, — расказваў экскаватаршчык. — Падняў. Серабро. Разрыў трохі зямлю. Скрыня. Вялікая скрыня. Набітая срэбранымі рэчамі…
Хто не марыў пра такое?! Уткнуць у зямлю лапату і пачуць, як чарэн звонка стукнецца аб накрыўку куфра са скарбамі!
І хай гэтым разам гэта была не лапата, а каўш, а куфар па форме больш нагадваў труну. Галоўнае — тое, што ўнутры. Калі падвялі вынікі, аказалася, што выявілі 547 прадметаў. Чаго там толькі не было!
Сотні расійскіх і германскіх манет канца XIX — пачатку XX стагоддзяў, у тым ліку залатыя чырвонцы, медалі, залатыя і срэбрыя падсвечнікі, падносы, канфетніцы, кухлі… Былі і ўнікальныя рэчы: скрыначка XVIII стагоддзя, падораная князёўне Кацярыне — дачцэ грузінскага паэта Аляксандра Чаўчавадзэ.
Найбольш ранняя знаходка — шведскі кухаль 1693 года, на якім змешчаны медальён шведскага караля Карла X Густава. З сотняў вырабаў, многія з якіх былі творамі мастацтва, можна было стварыць асобную экспазіцыю музея, што пазней і зрабілі. Клад тады ацанілі, ну вельмі сціпла, у 32 тысячы савецкіх рублёў — у дзве новыя «Волгі».
Гісторыкі мяркуюць, што клад схавалі ў перыяд з 1917 па 1921 год — у тыя нестабільныя часы, калі ўлада ў Мінску не раз змянялася.