Мядзведзі ў Італіі мутавалі і паводзяць сябе нетыпова

• 21.12.2025, 13:53

Навукоўцы знайшлі тлумачэнне.

Мядзведзі лічацца самымі грознымі драпежнікамі, якія дагэтуль сустракаюцца ў Еўропе. Аднак нават гэтыя звяры вымушаныя былі адаптавацца да дамінавання чалавека на кантыненце. Новае даследаванне паказала, што італьянскія мядзведзі сталі значна менш агрэсіўнымі ў параўнанні з прадстаўнікамі іншых папуляцый.

Італьянскія навукоўцы з Універсітэта Ферары і іншых даследчых цэнтраў апублікавалі новае даследаванне ў часопісе Molecular Biology and Evolution, якое паказвае, як працяглае суіснаванне побач з людзьмі паўплывала на апенінскіх бурых мядзведзяў (Ursus arctos marsicanus). Гэта невялікая ізаляваная папуляцыя, што налічвае каля 50 асобін, жыве ў цэнтральнай Італіі ўжо тысячы гадоў.

Даследчыкі сабралі і прааналізавалі геномы 12 мядзведзяў з Апенін і параўналі іх з мядзведзямі са Славакіі і іншымі еўрапейскімі папуляцыямі. Аналіз паказаў, што італьянскія мядзведзі з цягам часу сталі менш агрэсіўнымі, чым прадстаўнікі іншых еўрапейскіх папуляцый. Гэта адбылося дзякуючы натуральнаму адбору, які спрыяў выжыванню тых асобін, што лепш ужываліся з людзьмі, лічаць навукоўцы.

Чаму так адбылося?

Прыблізна 2000–3000 гадоў таму (у часы Рымскай імперыі і пазней) людзі актыўна высекалі лясы, пашыралі сельскагаспадарчыя землі і палявалі на мядзведзяў у Італіі. Гэта прывяло да значнага скарачэння іх колькасці і ізаляцыі папуляцыі ў гарах. Мядзведзі апынуліся ў пастцы: мала месца, мала ежы і пастаянны кантакт з людзьмі.

У такіх умовах выжывалі тыя мядзведзі, якія менш нападалі на хатнюю жывёлу або людзей. З цягам часу гэта стала генетычнай асаблівасцю:

у апенінскіх мядзведзяў значна вышэйшы ўзровень інбрыдынгу (роднаснага скрыжавання) — больш за 66% геному складаюць доўгія аднолькавыя ўчасткі;

яны маюць менш генетычнай разнастайнасці, чым іншыя еўрапейскія мядзведзі;

у іх выявілі 566 генаў, што падвергліся станоўчаму адбору — гэта значыць, гэтыя гены дапамагалі выжываць;

сярод іх 17 ключавых генаў звязаныя з паводзінамі і змяншэннем агрэсіі.

Як адзначаюць аўтары даследавання, гэта адзін з самых яскравых прыкладаў эвалюцыі пад ціскам чалавека ў дзікай прыродзе. Гэта блізка да працэсу адамашнення, але ў дадзеным выпадку ўсё адбывалася натуральна. Хоць італьянскія мядзведзі не сталі «дамашнімі», тыя, хто былі больш спакойнымі, мелі больш шанцаў перадаць гены далей, і гэта дапамагло папуляцыі выжыць, нягледзячы на малую колькасць і блізкае сваяцтва.