Пуціну не хапае Прыгожына

• Уладзімір Пастухаў
• 20.12.2025, 21:35

Тут адчуваецца нешта большае, чым проста пастаноўка.

У рускіх вярхоў заўсёды было вельмі скажонае ўяўленне пра рускія нізы. З аднаго боку, верхі лічылі самыя гэтыя нізы задамі — то бок адстоем, гніллю, тупой біямасай, якая рэзка кантрастуе з іх, верхавых, узвышанасцю і духоўнасцю. З другога боку, у верхах заўсёды жыла мара пра сустрэчу са звышчалавекам з нізоў, які ёсць увасабленне сутнасці глыбіннага народа — носьбіта ісціны ў апошняй інстанцыі.

Гэты звышчалавек самым фактам свайго існавання і сваёй лаяльнасцю павінен быў легітымізаваць паразітычнае існаванне рускіх вярхоў і надаць яму сакральную значнасць служэння народу. Таму руская ўлада, якая заўсёды заставалася «верхушковай», што пры царскіх дваранах, што пры савецкіх намэнклатурных вождзях, што пры пуцінскіх аселых бандытах, пастаянна была ў пошуку такога прадстаўніка «глыбіннага народа», які прыйдзе і ад імя народа ў патрэбным месцы і ў патрэбны час скажа: «Усё было не дарма і, вядома, правільнай дарогай ідзяце, таварышы!»

Гэты позыў верхоў да пошуку «ўвасобленай народнасці» быў літаратурна асэнсаваны Талстым і ўвасобіўся ў вобразе Платона Каратаева, які вучыць непутнёга арыстакрата П'ера Безухава, як трэба радзіму любіць. Парадыйным, але затое рэальным увасабленнем Каратаева ў жыцці стаў Грыгорый Распуцін. У савецкія часы аналагічную нішу займалі «стаханаўцы» і «член ЦК ад народа» (з рабочых). Учорашняя «Прамая лінія» Пуціна паказала, што ён не пазбаўлены слабасці рускіх цароў і знаходзіцца ў пастаянным пошуку свайго «Платона Каратаева» — сапраўднага народнага героя і ўвасаблення рускасці.

Для Пуціна штурмавік «Наран Аляксеевіч» (менавіта так — падкрэслена паважліва, па імені і па бацьку) з'яўляецца Платонам Каратаевым нашага часу. Гэта скразны персанаж, вакол якога выбудавана ўся драматургія «Прамой лініі». Ён — энцыклапедыя народнай мудрасці, да яго Пуцін звяртаецца па ўсіх пытаннях: як жыць, як паміраць, за што забіваць і як нараджаць дзяцей. Калі мерапрыемства пераваліла за экватар, гэтыя звароты сталі літаральна навязлівымі. Пуцін пастаянна рабіў адсылкі да нейкай папярэдняй (ці папярэдніх размоў) з Каратаевым (закрэсліць) Ачыр-Гаряевым, вышукоўваючы ў іх апалогію сваіх царскіх рашэнняў: «Ну вось раскажыце яшчэ падрабязней пра злачынствы нацыстаў у Северску?!». Тут адчуваецца нешта большае, чым проста пастаноўка. Шмат непадробнай шчырасці, жадання ўбачыць тое, што хочацца бачыць. Падаецца, што менавіта праз гэтага «Нарана Аляксеевіча» Пуцін знайшоў спосаб свайго атаясамлення з рускім народам.

І яшчэ колькі слоў. З біяграфіі Ачыр-Гаряева прадбачліва вымарана згадка пра тое, дзе менавіта ён пачынаў свой слаўны шлях кіроўцы-штурмавіка. Але, судзячы і па асобных згаданых вяхах баявога шляху (Саледар, Бахмут), і па нататках, што захаваліся на палях інтэрнэту, пачынаў ён з «Вагнера». Так ці інакш, я ўбачыў у гэтым страсным парыве «пагаварыць па душах» працяг дыялогу ці то з тым, хто здрадзіў, ці то з тым, хто быў здраджаны (а можа, і тое, і другое разам), распыленым у нябёсах сябрам. Пуціну не хапае Прыгожына, ён працягвае спрачацца з ім і пасля таго, як інцыдэнт быў канчаткова перачаны. Ён шукае іншага, лепшага Прыгожына. І, здаецца, знаходзіць.

Уладзімір Пастухаў, «Тэлеграм»