Наталля Радзіна: Лукашэнку тэрмінова спатрэбіліся грошы

• 16.12.2025, 18:16

Санкцыі прымусілі дыктатара выпусціць 123 палітвязняў.

Галоўная рэдактарка сайта Charter97.org Наталля Радзіна у эфіры ўкраінскага Radio NV пракаментавала выхад на волю 123 палітвязняў, вызваленых Лукашэнкам пасля перамоваў з дэлегацыяй ЗША 13 снежня. Журналістка ўпэўненая, што толькі ціск можа прымусіць дыктатара пайсці на саступкі:

— Лукашэнка пайшоў на вызваленне палітвязняў, бо яму надзвычай неабходнае зняцце эканамічных санкцый з беларускіх прадпрыемстваў, у прыватнасці — з «Беларуськалія». Гэта яшчэ раз даказвае правіла, што дыктатары разумеюць толькі сілу, і праз эканамічны ціск можна прымусіць іх пайсці на саступкі, у тым ліку вызваліць палітычных вязняў.

Да ўвядзення санкцый у дачыненні да «Беларуськалія» прыблізна 4% прадукцыі гэтага прадпрыемства ішло ў ЗША. Цікавасць была нязначнай. Цяпер, на фоне абвастрэння адносін Злучаных Штатаў з Канадай, магчыма, у планах у Дональда Трампа ёсць жаданне замяніць канадскія калійныя ўгнаенні беларускімі.

Галоўная рэдактарка сайта Charter97.org сцвярджае, што ЗША ціснуць на Еўропу з мэтай зняць санкцыі з беларускага рэжыму:

— Ціск ужо ідзе. Паводле маёй інфармацыі, дзесьці з лета гэтага года, як толькі пачаўся абмен палітвязняў на зняцце санкцый, калі першая партыя прыбыла ў Літву разам з Сяргеем Ціханоўскім. Потым адбылося вызваленне палітвязняў у кастрычніку гэтага года. І вось цяпер самая вялікая група палітвязняў была вызваленая 13 снежня. Але пакуль, наколькі я бачу, гэты ціск ЗША на Еўропу вынікаў не дае, бо для Еўрапейскага саюза зняцце санкцый як з рэжыму Лукашэнкі, так і з рэжыму Пуціна выключна звязана з пытаннем бяспекі.

На фоне гібрыдных атак, якія ідуць з тэрыторыі Беларусі на Літву, а таксама атак супраць Польшчы, пастаяннага штурму межаў мігрантамі з краін Усходу, здымаць санкцыі з беларускага калію — недарэчна. Ні палякі, ні літоўцы цяпер на гэта ісці не гатовыя.

ЗША ж мала цікавіць пытанне бяспекі. Яны не ведаюць, што такое суседства з беларускай дыктатурай, якая цалкам залежная ад Крамля і з’яўляецца саўдзельніцай Пуціна ў вайне супраць Украіны. Таму ЗША могуць здымаць санкцыі, але ці будуць гэта рабіць еўрапейцы — я не ўпэўненая.

Пакуль санкцыі здымаюць амерыканцы, часткова і паступова, лічу, што гэта апраўдана. Людзей павінны вызваляць. Цяпер, калі палітвязні выходзяць на волю, мы шчыра радуемся гэтаму, разумеючы, што на змену палітычнага клімату ў Беларусі гэта ніяк не ўплывае. Звярніце ўвагу, што людзей дэпартуюць. Раней вязні сумлення вызваляліся з турмаў, у тым ліку пад ціскам заходніх санкцый, і мелі права знаходзіцца на тэрыторыі Беларусі, нават працягваць нейкую грамадска-палітычную дзейнасць.

Лаўрэат Нобелеўскай прэміі Алесь Бяляцкі, які быў вызвалены ў гэтую суботу, да гэтага выходзіў на волю ў 2015 годзе і працягнуў працаваць у праваабарончым цэнтры «Вясна». Цяпер праваабарончы цэнтр працуе з Вільні, і Бяляцкага выдварылі ў Літву. Сёння немагчыма праца ні праваабарончых, ні якіх-небудзь палітычных арганізацый, ні незалежных медыя ў Беларусі. Таму мы цудоўна разумеем, што гэта проста гуманітарны трэк, выратаванне жыццяў. Але ў цэлым за гэтыя дэпартацыі, калі казаць шчыра, супраць Лукашэнкі трэба ўводзіць новыя санкцыі, бо гэта парушэнне міжнароднага права.

Наталля Радзіна лічыць, што сёння сапраўдным саюзнікам Украіны і вольнай Беларусі з’яўляецца Еўропа:

— Я больш не веру ў нейкія рашучыя дзеянні з боку ЗША. Не веру, што адміністрацыя Дональда Трампа якім-небудзь чынам дапаможа Украіне ці Беларусі. Бачу, што гэтых людзей зусім не цікавіць наш рэгіён. Зусім не цікавіць, наколькі свабодныя, дэмакратычныя і незалежныя нашы дзяржавы. І адзіныя нашы саюзнікі, на каго мы можам сёння абапірацца, — гэта еўрапейцы.

Таксама галоўная рэдактарка сайта Charter97.org выказала здагадку, паводле якога прынцыпу Лукашэнка выпускае на волю палітвязняў:

— Думаю, што рэжым узгадняе з адміністрацыяй ЗША пэўныя прозвішчы. Прадстаўнікі Трампа патрабуюць вызвалення найбольш вядомых палітвязняў.

Таму выйшаў і лаўрэат Нобелеўскай прэміі Алесь Бяляцкі, Віктар Бабарыка, Марыя Калеснікава і раней Сяргей Ціханоўскі. А далей — сказаць складана. Але, у любым выпадку, мы рады, што ёсць сярод вызваленых людзі, пра якіх мы крычалі, пра якіх казалі, што іх катуюць, у якіх сапраўды складаная сітуацыя са здароўем.

Напрыклад, актывістка апазіцыі Вікторыя Кульша на гэты раз таксама выйшла на волю. Алена Гнаўк, у якой таксама была даволі цяжкая сітуацыя. Вельмі важна не канцэнтравацца толькі на вядомых людзях, а пастаянна нагадваць і называць прозвішчы вязняў сумлення, распавядаць пра тое, што з імі адбываецца. Такім чынам можна дамагчыся іх як мага хутчэйшага вызвалення.

Наталля Радзіна падзялілася ўражаннямі ад першай прэс-канферэнцыі вывезеных ва Украіну палітвязняў:

— Мы бачылі, наколькі асцярожнымі былі ў сваіх выказваннях той жа Віктар Бабарыка, Марыя Калеснікава. Яны вельмі мала распавялі пра ўмовы ўтрымання. Віктар Бабарыка нават распавёў, што яго збівалі ў несвядомым стане, але «ён не ўпэўнены, што яго збівалі». Абсалютна відавочна, што чалавек проста баіцца распавесці, што з ім адбывалася. Чаму? Бо ў закладніках знаходзіцца яго сын, якога працягваюць утрымліваць у калоніі строгага рэжыму. І вось цяпер яму яшчэ дадалі два гады турмы. Трэба разумець, што пасля пяці гадоў зняволення людзі выйшлі і працягваюць заставацца пад сур’ёзным ціскам, бо ў іх ёсць закладнікі ў Беларусі.

Мы бачылі, наколькі яны былі асцярожныя на прэс-канферэнцыі. Было вельмі шмат асуджэння іх слоў. Чаму? Не было сказана ясна і выразна, што «мы на баку Украіны» і «супраць Расіі» з боку Віктара Бабарыкі і Марыі Калеснікавай. Але, падаецца, гэтая памылка была выпраўленая. Бо я бачыла навіну, што з імі пагаварыў прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі. І ўжо ў размове з прэзідэнтам яны запэўнілі, што ў гэтым супрацьстаянні яны, вядома, на баку Украіны. І гэта ўжо радуе.

Галоўная рэдактарка сайта Charter97.org заклікае Украіну не забываць, з кім яна мае справу, калі вядзе размовы з рэжымам у Мінску:

— Лукашэнка — гэта марыянетка Пуціна. Вы можаце дамовіцца пра нейкія тактычныя рэчы, але стратэгічна гэты чалавек заўсёды будзе супраць Украіны і са сваім гаспадаром Пуціным. І вось гэта трэба ясна і дакладна разумець.

Чым Украіна можа дапамагчы Беларусі? У сваіх перамовах з Еўропай казаць пра тое, што сёння трэба займацца дэмакратызацыяй нашай краіны. Не выключаць яе з дыскурсу адносна будучыні нашага рэгіёну, а казаць, што Беларусь — гэта не частка Расіі, гэта Еўропа. І еўрапейцы павінны змагацца не толькі за Украіну, але і за вольную незалежную дэмакратычную Беларусь.

Сёння як мінімум трэба дапамагаць беларускім незалежным медыя, якія працуюць на Беларусь, падтрымліваць праваабарончыя дэмакратычныя арганізацыі, якія аказваюць дапамогу палітычна рэпрэсаваным і ўцекачам з Беларусі, не здымаць санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі і разумець, што Беларусь — не частка Расіі. Неабходна не рэжым Лукашэнкі «адцягваць» сёння ад Расіі, а думаць пра еўрапейскую будучыню Беларусі без дыктатарскага рэжыму. Бо адцягнуць Лукашэнку ад Пуціна нерэальна.

У канцы размовы Наталля Радзіна адказала на пытанне, ці можа Пуцін задзейнічаць тэрыторыю Беларусі для новага наступу супраць Украіны:

— Думаю, што ў наступным годзе будуць працягвацца гібрыдныя атакі супраць краін Еўрапейскага саюза. Супраць Польшчы, Літвы, Латвіі. Ці пойдзе Пуцін на далейшае наступленне ва Украіне? Усё будзе залежаць яшчэ і ад перамоваў з Трампам. Калі яны канчаткова праваляцца (а я думаю, што гэта адбудзецца ў бліжэйшай будучыні), далей Пуцін пойдзе ў наступ. У тым ліку — з актыўным выкарыстаннем тэрыторыі Беларусі. І супраць Украіны, і супраць краін Еўрапейскага саюза.