Беларус паехаў у Турцыю турыстам, але ўсё пайшло зусім не па плане
- 16.12.2025, 9:23
У Анталіі ён зайшоў у краму сеткі Decathlon.
Турцыя — найбольш папулярны замежны напрамак у беларускіх турыстаў. Аляксандр заўсёды любіў гэтую краіну. Адначе нядаўняя паездка пайшла зусім не па плане: мужчына апынуўся за кратамі, а потым яго выслалі на радзіму. Сябра беларуса Ягор расказаў «Зеркалу» гісторыю сапсаванага адпачынку, каб папярэдзіць, што можа здарыцца ў гэтай краіне з звычайным турыстам.
Імёны ўсіх герояў зменены дзеля іх бяспекі.
«Давайце, выклікайце паліцыю»
Паводле слоў Ягора, Аляксандр ездзіў у Турцыю гэтай вясной. У Анталіі ён зайшоў у краму сеткі Decathlon. Тавары гэтай жа маркі ляжалі ў заплечніку, яшчэ нешта было на ім надзета.
— У Сашы ўсё было з гэтай крамы, — распавядае сябар мужчыны. — Ён часта рабіў пакупкі ў гэтай сетцы ў розных краінах. Сачыў за акцыямі, сезоннымі зніжкамі і гэтак далей. Рэчы ж усюды аднолькавыя.
На выхадзе ў беларуса папрасілі паказаць заплечнік. Убачыўшы, што ўнутры тавары той самой маркі, ахоўнікі абвінавацілі яго ў крадзяжы і пачалі пагражаць паліцыяй. Тады мужчына прапанаваў паглядзець запісы камер відэаназірання, аднак гэтага ніхто не зрабіў.
— Саша казаў: «Давайце, выклікайце паліцыю». Спадзяваўся, што тая прыедзе, паглядзіць камеры і яго адпусцяць. Чаго баяцца? Я вось таксама чуў, што паліцыя ў Турцыі адэкватная, — распавядае Ягор.
Аднак прыбылыя супрацоўнікі не ведалі англійскай і не зразумелі, што кажа беларус. У выніку мужчыну забралі і «афармілі ў турму». На наступны дзень у судзе прайшло пасяджэнне, дзе вырашалі, ці пакідаць яго за кратамі да суда, ці можна абмежавацца падпіскай аб нявыездзе.
— З доказаў у справе быў фотаздымак, што ён заходзіў у краму, і паказанні паліцыі пра інцыдэнт, — кажа суразмоўца. — Паколькі ў яго няма пастаяннага адраса [у Турцыі], то і адпускаць не было куды. Таму яго адправілі ў турму.
«Ён сядзеў у турме проста так»
Спачатку Аляксандр не разумеў ні за што трапіў за краты, ні колькі доўга належала там прабыць. Праз пару дзён яму прыйшло рашэнне аб дэпартацыі — хоць пасяджэння суда яшчэ не было. Неўзабаве прызначылі і дату. Мужчына правёў у зняволенні некалькі тыдняў да таго, як яго справу разглядзелі.
Як беларус пазней распавядаў прыяцелю, турма складалася з многіх закрытых блокаў, якія нагадвалі двухпавярховыя дамы. У кожным была «гасціная», кухня, санвузел і па сем спальняў. У цэнтры — унутраны дворык, адкрыты ў дзённы час.
Аляксандр адзначае, што кармілі там добра: давалі турэцкія стравы — супы, рыс, мяса, рыбу, гародніну, садавіну і дэсерты. Прыносілі чаны з ежай, і людзі самі дзялілі ежу. Усе асабістыя рэчы забіралі, карыстацца тэлефонам можна было з абмежаваннем па часе. З забаў — шахматы, тэлевізар і футбол раз на тыдзень, а азартныя гульні — пад забаронай.
Пасля Аляксандр скардзіўся Ягору, што яго блок быў перапоўнены, у ім пастаянна знаходзілася больш за 70 чалавек. Частка з іх спала на ложках у спальнях, астатнія 20–30 — на падлозе ў гасцінай. Канфлікты здараліся пастаянна.
— Ён казаў, што людзі сядзелі доўга, ім было нудна, — апісвае суразмоўца. — Але дракаў амаль не было. Там з гэтым строга, паўсюль камеры: пабіўся — і, лічы, тэрмін павялічыў. Ніякага галоўнага не было. Дэмакратыя. У прынцыпе, усе мірныя. Звычайныя людзі.
Паводле назіранняў Аляксандра, большасць сукамернікаў трапілі за краты з-за наркотыкаў. Кагосьці затрымлівалі пры перавозцы забароненых рэчываў у багажы або «ў сабе».
«Стаў за трыбуну — як сапраўдны абвінавачаны». У Польшчы беларускі хлопчык упаў з самаката — і апынуўся ў судзе
Да моманту суда ў беларуса ўжо быў адвакат. Той прапанаваў пайсці на хітрасць і ва ўсім прызнацца, каб хутчэй выйсці на свабоду.
— Сутнасць такая, што да суда яны (турэцкія сілавікі. — Заўв. рэд.) нават і не шукалі ніякіх доказаў. Адвакат сказаў, што Сашу трэба прызнацца ў крадзяжы, інакш суд перанясуць і будуць разбірацца. А так, з-за таго, што скаргі няма, крадзяжу няма, шкоды няма — яго проста адпусцяць, — апісвае суразмоўца.
Так і аказалася. Запісы з камер крамы ў судзе не глядзелі. Пракурор прапанаваў адпусціць мужчыну, і суддзя абвясціў, што той свабодны.
— То бок ён сядзеў у турме проста так, — рэзюмуе Ягор.
Аднак вызвалення не паследавала. Аляксандра адвезлі назад у турму і вызвалілі. Але адразу накіравалі ў міграцыйны цэнтр для тых, каму прадстаіць дэпартацыя.
«З'ехаць нафіг з гэтай краіны і ніколі не вяртацца»
У міграцыйным цэнтры Аляксандр правёў некалькі дзён. У размове з сябрам пазней адзначаў, што гэтае месца моцна адрознівалася ад звычайнай турмы. Таксама дзейнічала блочная сістэма, у кожным блоку знаходзілася прыкладна па 200 чалавек. Адмысловых правілаў не было, дазвалялася свабодна хадзіць па сваім блоку.
— Быў магазін, які працаваў пару гадзін у дзень, і тэлефонныя аўтаматы — тэлефанаваць можна было да адбою. Адбой у дзесяць, усіх зачыняюць. Ля тэлефона заўсёды чарга, — успамінае Ягор уражанні сябра.
А вось кармілі горш, чым у звычайнай турме: ежу пакоўвалі порцыямі, якія нельга было назваць сытнымі.
Як зразумеў Ягор з аповедаў Аляксандра, некаторыя жылі ў гэтым цэнтры доўга — не хацелі пакідаць Турцыю і вычаквалі тэрмін, неабходны для легалізацыі. Паводле слоў сябра Ягора, былі і выпадкі дэпартацыі «ні за што».
— Хлопец ляцеў праз Турцыю транзітам. Зламана нага, у білеце [пазначана, што яму патрэбна інвалідная] каляска. На транзіце не далі яе. Увогуле, на яго пачала крычаць супрацоўніца, у выніку і ён таксама. Пяць дзён у дэпартацыйнай турме — і дэпарт, — прыводзіць прыклад суразмоўца. — Яшчэ выпадак: мужчына і яго маці ляцелі транзітам. Трэба было перааформіць багаж. Пасля пашпартнага кантролю забралі абаіх. Аказваецца, ён пяць гадоў таму не аплаціў штраф у Турцыі. Суд адразу — і дэпарт. Прычым і яго, і маці. Пры чым тут маці?
Паводле слоў Ягора, спачатку сябру абяцалі аплаціць зваротны білет. Але потым настаялі, каб ён заплаціў сам. Калі прыйшоў час пакідаць краіну, у беларуса ў аэрапорце некалькі разоў праверылі рэчы.
— Саша скардзіўся на «шмон», — успамінае суразмоўца. — Супрацоўнікі выкідвалі наогул усё, што ім не падабалася. Маўляў, «вы дэпартаваны пасажыр, а значыць, гэта і гэта нельга». І не хвалюе. Выкінулі яго дарагую кемпінгавую палатку і тытанавую кружку.
Супрацоўнік мясцовых спецслужбаў суправадзіў беларуса да пасадачнага «рукава» самалёта. А далей ён ужо быў свабодны.
Ягор кажа, што сябру можна было выбраць любы напрамак. Аднак той не ведаў, ці будзе ў яго пашпарце адзнака пра дэпартацыю. І калі будзе — ці зможа ён з ёй уехаць у іншую краіну. Таму выбраў Беларусь як найменш рызыкоўны варыянт. Дарэчы, штамп пра выезд яму ў выніку паставілі «самы звычайны».
Чаму наогул вырашылі дэпартаваць замежніка, калі суд яго адпусціў? Фармальна мужчыну прызналі «асобай, якая ўяўляе пагрозу з пункту гледжання грамадскага парадку, або грамадскай бяспекі, або грамадскага здароўя». Была магчымасць абскардзіць рашэнне, але ён не захацеў гэтым займацца.
— Ён казаў, што хацеў з'ехаць нафіг з гэтай краіны і ніколі не вяртацца, — тлумачыць Ягор і дадае, што на разбор гэтага пытання ў сябра пайшло каля двух тысяч долараў. У тым ліку на аплату паслуг адваката і зваротны білет.
Пры гэтым пісьмовай забароны на ўезд у Турцыю беларус так і не атрымаў. Ці рызыкне калі-небудзь зноў туды адправіцца?
— Я думаю, не, — лічыць Ягор. — Ён казаў, што ў бліжэйшыя гады, хутчэй за ўсё, не паедзе.