Навукоўцы: у Марса быў адзін вялікі спадарожнік, а не два, як цяпер
- 15.12.2025, 17:15
Ён кіраваў вадой на Чырвонай планеце.
Навукоўцы лічаць, што ў кратары Гейл на Марсе ў мінулым знаходзілася возера з вадкай вадой, якая пастаянна перамяшчалася з-за прыліваў і адліваў. Сляды такой актыўнасці былі выяўлены ў тонкіх пластах асадкавых парод у кратары Гейл.
Даследчыкі з Універсітэта штата Луізіяна (ЗША) прыйшлі да высновы, што прылівы і адлівы маглі ўзнікаць з-за гравітацыйнага ўплыву дастаткова масіўнага спадарожніка Марса.
Ні адзін з двух цяперашніх спадарожнікаў Чырвонай планеты недастаткова вялікі, каб аказаць такі ўплыў, піша New Scientist (пераклад — «Фокус»).
Навукоўцы прааналізавалі слаі асадкавых парод у кратары Гейл на Марсе, каб вызначыць перыядычнасць прыліваў і адліваў у старажытным возеры, а таксама зразумець, які спадарожнік Марса мог іх ствараць.
Даследаванне мяркуе, што два сучасныя спадарожнікі Марса — Фобас і Дэймас — магчыма, з'яўляюцца рэшткамі больш буйнага спадарожніка. Калі ён сапраўды існаваў, яго маса павінна была быць у 15–18 разоў большай за масу Фобаса, буйнейшага спадарожніка Чырвонай планеты. І ўсё ж маса меркаванага адзінага спадарожніка Марса ўсё роўна была б у сотні тысяч разоў меншая за масу Месяца.
Навукоўцы прыйшлі да такіх высноў пасля вывучэння асадкавых парод, якія сфатаграфаваў марсаход NASA Curiosity. Слаістыя асадкавыя пароды называюцца рытмітамі, бо яны сведчаць пра тое, што матэрыял перамяшчаўся ветрам або вадой з рэгулярна змяняючайся сілай. Калі гэта прылівы, то плынь вады прыносіць пясок, які потым пакрываецца граззю, калі пачынаецца адліў і вада застаіцца.
Навукоўцы высветлілі, што рытміты ў кратары Гейл маюць тонкія цёмныя лініі, якія нагадваюць асаблівасці глебы, звязаныя з прыліўнымі працэсамі на Зямлі.
Каб падмацаваць гэтае меркаванне, даследчыкі выкарысталі матэматычны метад, званы ператварэннем Фурые, для аналізу структуры слаёў марсіянскіх асадкавых парод. Гэта дазволіла выявіць дадатковую перыядычнасць у таўшчыні слаёў асадкавых парод, што сведчыць, што буйны спадарожнік Марса калісьці кіраваў прылівамі і адлівамі ў азёрах і морах на Чырвонай планеце, як гэта робіць Месяц на Зямлі.
Гэта даследаванне пацвярджае гіпотэзу, выказаную іншымі навукоўцамі 2 гады таму. Гэта гіпотэза мяркуе, што слаістыя асадкавыя пароды, выяўленыя ў кратары Езера, маглі ўзнікнуць у выніку прыліваў і адліваў у старажытным возеры.
У той жа час Нікалас Мангольд з Лабараторыі планеталогіі і геафізікі ў Нанце (Францыя) кажа, што азёры ўнутры кратэраў Езера і Гейл, дыяметры якіх складаюць адпаведна 45 і 154 кіламетры, былі занадта малымі для існавання прыліваў і адліваў. Паводле слоў вучонага, нават калі ў Марса быў толькі адзін вялікі спадарожнік, абодва кратэры не падыходзяць для фіксацыі асадкавых парод, утвораных прылівамі.
Крыстафер Федо з Універсітэта штата Тэнесі (ЗША) лічыць, што падобныя рытміты могуць утварацца ў выніку рэгулярна змяняючагася воднага прытоку з рэк у возера. Таму неабавязкова, што ў Марса быў адзін буйны спадарожнік.
Аднак аўтары даследавання настойваюць на сваёй версіі развіцця падзей, якая патрабуе дадатковых даных для пацверджання.