Шалёны кароль
- Валерый Панюшкін, The Moscow Times
- 13.12.2025, 15:52
Новая архетыпічная рыса Уладзіміра Пуціна.
Уладзімір Пуцін «па сакрэце ўсяму свету» паведаміў, што ездзіць па горадзе без аховы і таксама, як і занепакоеныя патрыятычна настроеныя грамадзяне, бачыць кур'ераў-мігрантаў, якія на сваіх веласіпедах і са сваімі квадратнымі скрынямі за плячыма запаланілі ўсеправаслаўнейшую сталіцу.
Ну, хай сабе Бог з імі, з мігрантамі.
Куды важней іншае — Пуцін падарожнічае без аховы! Як калісьці Харун ар-Рашыд, усемагутны правіцель, які то і справа пераапранаўся ў простае адзенне і ішоў інкогніта аглядаць зблізку свае ўладанні і проста размаўляў з звычайнымі людзьмі, каб пачуць іхнія скаргі і зразумець іх патрэбы.
Гэта значыць і падаваць міласціну сляпцу (і лёгка біць яго па шчацэ), і захапляцца прыгажосцю і розумам дачкі пагоншчыка статкаў (і браць яе ў жонкі), і плаціць беднаму рыбаку сто дынараў за яго ўлоў, якім бы гэты ўлоў ні апынуўся (а гэта была разчлянёнка зусім у пецярбургскім духу), — і ўвогуле чыніць справядлівасць украдкам, у абыход і дзеля выпраўлення, так бы мовіць, легальнай працэдуры (а вось гэта ўжо падобна да расійскай рэчаіснасці).
Насамрэч, ілжыцы, вядома, абодва.
Харун ар-Рашыд, дзеля ўзыходжання на трон забіўшы роднага брата (а можа, і бацьку), вядома, разумеў, наколькі ўразлівае яго жыццё і як небяспечна, будучы ўладаром, швэндацца па Багдадзе і зазіраць у караван-сараі. Але Харуна хаця б не паказвалі штодзень па тэлебачанні, і шматлікія яго недабразычліўцы змаглі б распазнаць яго і забіць, арыентуючыся толькі на профіль на манетах.
З Пуціным у гэтым сэнсе зусім дрэнна — яго выдатна ведаюць усе на свеце, таму прагулкі інкогніта выключаныя. Забіць, можа, і не заб'юць, але дакладна напалохаюць старога тырана. (Як у савецкім анекдоце пра Брэжнева, дзе ў чалавека, які спрабаваў забіць генеральнага сакратара з пісталета, пытаюцца, чаму ён прамахнуўся, а той адказвае, што яму перашкодзілі навакольныя: хапалі яго за пісталет, бо самі жадалі застрэліць Брэжнева.)
Аднак жа ўладару чамусьці трэба ствараць пра сябе легенду, нібыта ходзіць ён вось тут, сярод нас, услышоўваецца ў нашы чаяні і спачувае нашым бедам.
Улюбёная легенда тыранаў!
Але я хачу сказаць, што Харун ар-Рашыд як архетыпічны тыран, які разгуляе непазнаны сярод падданых, трохі састарэў. Ёсць у нас цяпер архетып і навейшы, і моднейшы — Эйрыс Таргарыен, Шалёны Кароль з кніг Джорджа Мартына «Песня лёду і полымя» (ці серыяла «Гульня тронаў»).
Ах, ці любіце вы «персанажны падыход» так, як люблю яго я? Ці верыце вы, што, калі здагадацца, на каго з літаратурных персанажаў падобны нехта, хто жыве цяпер, то вы адгадаеце і яго лёс?
Я веру. Ці, ва ўсякім разе, люблю пра гэта думаць.
Гэты самы Эйрыс Таргарыен у суправаджэнні адзінага вернага целаахоўніка Барыстана Сэлмі любіў разгульваць па горадзе, швэндаўся па карчмах і забаўляў наведвальнікаў спевамі. А яшчэ любіў дарыць падарункі кожнаму сустрэчнаму і папярэчнаму.
А яшчэ прызначыў на ўсе найвышэйшыя дзяржаўныя пасады сваіх сяброў.
А яшчэ сыноў сваіх сяброў прызначыў на ўсе дзяржаўныя пасады другога шэрагу. Напрыклад, Джэймі Ланістара, сына свайго сябра Тайвіна, прызначыў капітанам сваёй гвардыі. Вось гэты самы Джэймі, сын аблашчанага сябра, і забіў Шалёнага Караля, уціснуўшы яму меч у спіну.
Справа была так.
Спачатку Шалёны Кароль вельмі палюбіў агонь і пачаў падвяргаць агнявым рэпрэсіям усіх запар ворагаў — ну, то-бок спальваў іх. Потым, калі ворагі скончыліся, Шалёны Кароль пачаў ворагаў прыдумляць. А калі скончыліся і прыдуманыя ворагі, Шалёны Кароль распаўсюдзіў агнявыя рэпрэсіі і на сяброў, сыны якіх, тым не менш, заставаліся на службе ў Шалёнага Караля.
Былыя сябры, натуральна, паўсталі і асадзілі сталіцу. Пакуль былы сябра Тайвін Ланістер тараніў брамы крэпасці, Шалёны Кароль мётаўся па троннай зале і крычаў: «Спаліце іх усіх», — сапраўды маючы тэхнічную магчымасць усіх спаліць. Тут-то Джэймі Ланістер і ўсадзіў яму меч у спіну, адначасова і дапамагаючы бацьку, і парушаючы клятву вернасці, і ратуючы ўвесь свет.
Ах, як прыемна пра гэта думаць! Як прыемна ўяўляць сабе якога-небудзь малодшага Патрушава або малодшага Мантурава, які ўганяе меч (ці што там у іх цяпер замест мечаў?) у спіну тырана, што раве «Спаліце іх усіх!» — ну або нешта бясконца агністае пра полаўцаў, печанегаў, адзіны народ, дэнацыфікацыю і дэмілітарызацыю.
Дурна пра гэта думаць. Праўда ж? Дурна і бесперспектыўна. Але як прыемна!
Вось і дзялюся з вамі гэтым вінаватым задавальненнем.
Валерый Панюшкін, The Moscow Times