Навукоўцы: Людзі будуць «нюхаць» інтэрнэт

• 28.11.2025, 18:15

Ароматы можна перадаць у мозг праз ультрагук.

Група даследчыкаў упершыню змагла выклікаць у людзей адчуванні пахаў — ад «свежага паветра» да «сметця» і «спаленых дроў» — з дапамогай сфакусаванага ультрагуку, накіраванага на нюхальную цыбуліну. Эксперымент адкрыў нечаканыя перспектывы для нейрамодуляцыі і будучых інтэрфейсаў «значэння», якія можна будзе літаральна адчуваць, піша techinsider.

Аўтары новага праекта — інжынеры і даследчыкі, якія працуюць з неінвазіўнай ультрагукавай стымуляцыяй, — стварылі сістэму, што можа пранікаць праз чаловую костку і ўздзейнічаць на вобласці мозгу, што адказваюць за пахі. Вынік апынуўся дзіўна дакладным: зрушэнне фокуса ўсяго на некалькі міліметраў давала розныя пахавыя адчуванні, а паўтаральнасць пацвердзілі «ўсляпую».

Навукоўцы лічаць, што гэта можа стаць пачаткам зусім новага канала перадачы інфармацыі непасрэдна ў мозг.

Нюхальная цыбуліна — вобласць мозгу, размешчаная за верхняй часткай носа. Доступ да яе ўскладнены формай чэрапа і паветранымі паражнінамі, праз якія ультрагуку цяжка праходзіць.

1) Каманда навукоўцаў абышла гэта, размяшчаючы выпраменьвальнік на чале і накіроўваючы хвалю пад вуглом 50–55°.

2) Яны выкарыстоўвалі нізкую частату 300 кГц і факусіроўку на глыбіні каля 39 мм.

3) Першыя эфекты ўдалося атрымаць уручную, але затым спецыялісты сабралі імправізаваную гарнітуру з фіксаванай апорай, каб стабілізаваць прамень і зменшыць артыфакты.

Сістэма працавала бяспечна: вымярэнні магутнасці паказалі механічны індэкс каля 0,4 — значна ніжэй за ўзроўні, што ўжываюцца ў вядомых метадах трансчарапной стымуляцыі.

Асобна даследчыкі сачылі, каб прамень не закранаў зрокавы нерв, утрымліваючы вугал зрушэння ў межах 15°.

Незвычайны эксперымент

У выніку ўдалося справакаваць чатыры ўстойлівыя катэгорыі адчуванняў:

«свежае паветра»;

«азонавая нота»;

«гніючая арганіка»;

«дым ад вогнішча».

Адчуванні ўзнікалі сінхронна з лёгкім удыхам і маглі быць яркімі: адзін з удзельнікаў апісаў, што пах смецця ўдарыў так рэзка, што ён расплюшчыў вочы, вырашыўшы, што побач праехала смеццявозка.

Розныя пахі вызначаліся мікразрушэннямі факальнай кропкі прыблізна на 3,5 мм — значна дакладней, чым прадугледжвае сама дыфракцыйная зона ультрагуку.

Аўтары называюць гэта «суперразрозненнем стымуляцыі»: каб выклікаць унікальны пахавы патэрн, не трэба ўздзейнічаць на асобныя нейроны — дастаткова кіраваць кластарамі рэцэптарных камбінацый.

Новая гіпотэза

Найбольш амбіцыйная частка гіпотэзы датычыцца будучых інтэрфейсаў.

1) У нюхальнай сістэме каля 400 тыпаў рэцэптараў, і камбінацыі іх актывацыі фактычна ўтвараюць высокавымерную прастору прыкмет.

2) Навукоўцы мяркуюць, што кіраваная стымуляцыя магла б ператварыць гэтую прастору ў канал перадачы абстрактных значэнняў.

3) Чалавек з часам навучыўся б «адчуваць» сэнс структураў, падобна да таго, як сінэстэты адчуваюць колеры або гукі ў іншых мадальнасцях.

Гэта ўсё яшчэ спекуляцыя, але першыя эксперыменты паказваюць, што кіраваны запіс у гэты канал рэальны.

Пакуль спецыялістам удалося асвоіць ледзь 1% патэнцыйнай «прасторы пахаў», але яны ўпэўненыя: павышэнне частаты, дакладнасці фокуса і стабільнасці гарнітуры пашырыць дыяпазон адчуванняў, якія перадаюцца, і зробіць сістэму інструментам для будучых нейраінтэрфейсаў.