Навукоўцы: Кантыненты Зямлі павольна адслойваюцца

• 24.11.2025, 9:48

Даследаванне.

Міжнародная група навукоўцаў, якая аб’яднала намаганні Універсітэта Саўтгемптана і Патсдамскага ўніверсітэта, прадставіла свежы погляд на даўнюю геалагічную загадку — прысутнасць фрагментаў кантынентальных парод у аддаленых акіянічных вулканах. Іх высновы апублікаваныя ў часопісе Nature Geoscience.

У аснове новага тлумачэння ляжыць ідэя пра паступовае адслойванне ніжніх слаёў кантынентаў. Паводле даследавання, калі кантынентальныя пліты разыходзяцца, раскаленая верхняя мантыя ўздзейнічае на іх падставу, ініцыюючы так званыя «мантыйныя хвалі».

«Гэтыя павольныя катучыя нестабільнасці на глыбіні 150–200 кіламетраў здольныя адрываць фрагменты кантынентальнай кары і пераносіць іх на тысячы кіламетраў», — тлумачыць вядучы аўтар даследавання Томас Гернон.

Ён адзначыў, што анамальнае «забруджванне» пэўных участкаў акіянічнай мантыі збівала з панталыку геолагаў на працягу дзесяцігоддзяў, і існуючыя тэорыі, такія як субдукцыя або мантыйныя плюмы, не давалі вычарпальнага тлумачэння назіраным хімічным анамаліям.

Суаўтар працы, Саша Брюн, падкрэсліў, што мантыя працягвае адчуваць наступствы распаду кантынентаў задоўга пасля іх фактычнага раздзялення.

«Сістэма працягвае пераносіць узбагачаны матэрыял нават пасля ўтварэння новага акіянічнага басейна», — дадаў ён.

Падводны вулканічны ланцуг у Індыйскім акіяне, што ўзнік пасля распаду суперкантынента Гондвана, служыць дадатковым пацвярджэннем тэорыі. Адсутнасць прыкмет мантыйных плюмаў і характэрнае зніжэнне вулканічнай актыўнасці ў гэтым рэгіёне поўнасцю адпавядаюць прапанаванай мадэлі.

Навукоўцы мяркуюць, што выяўленыя мантыйныя хвалі могуць быць ключом да разумення і іншых геалагічных з’яў — ад вывяржэнняў дыяментаноснай магмы да фармавання самых маштабных тапаграфічных асаблівасцей планеты.