У чарапах выявілі загадкавую суперздольнасць

• 21.11.2025, 14:31

Яны «адчуваюць» магнітную карту Зямлі.

Лагерхэды — марскія чарапахі, якія здзяйсняюць шматтысячакіламетровыя падарожжы, — арыентуюцца па магнітным полі Зямлі адразу двума спосабамі. Але які з іх дапамагае ім разумець, дзе менавіта яны знаходзяцца на сваім шляху, заставалася загадкай. Цяпер даследчыкі Універсітэта Паўночнай Караліны ў Чапел-Хіле высветлілі: чарапахі не «бачаць» магнітнае поле, а менавіта адчуваюць яго. Праца апублікавана ў часопісе Journal of Experimental Biology (JEB).

Нованароджаныя лагерхэды, ледзь пакінуўшы пляж, пачынаюць адно з самых грандыёзных падарожжаў у свеце дзікай прыроды. Для навігацыі ў іх ёсць два ключавыя інструменты: магнітны кампас (ён падказвае кірунак) і прыроджаная магнітная карта планеты (яна паказвае бягучае месцазнаходжанне).

Даўно вядома, што жывёлы ўспрымаюць магнітнае поле або праз святлоадчувальныя малекулы, якія, магчыма, дазваляюць ім «бачыць» магнітныя лініі, або з дапамогай крышталаў магнетыту ў тканінах, што зрушваюцца пад уздзеяннем поля. Але які механізм адказвае за вызначэнне каардынат, заставалася незразумелым.

Нядаўна вучоныя выявілі, што чарапашкі могуць навучацца звязваць пэўнае магнітнае поле з атрымліваннем ежы. І праяўляюць яны гэтую асацыяцыю вельмі незвычайным чынам: пачынаюць «танцаваць» — прыўзнімаюць цела, шырока раскрываюць рот і варушаць ластамі.

Маладых чарапах навучалі распазнаваць магнітнае поле раёна Тэркс і Кайкас або Гаіці. Потым ім давалі моцны магнітны імпульс, які часова парушаў здольнасць адчуваць магнітнае поле. Пасля гэтага жывёл зноў змяшчалі ў знаёмае поле і назіралі за рэакцыяй.

Калі б чарапахі арыентаваліся з дапамогай зроку, імпульс не паўплываў бы на іх танцы. Але пасля яго ўздзеяння колькасць танцаў рэзка скарацілася. Гэта даказвае: лагерхэды ўспрымаюць сваё становішча на Зямлі праз механічную адчувальнасць да магнітнага поля, а не візуальна.

На думку аўтараў, вынікі працы раскрываюць таямніцу аднаго з самых уражлівых прыродных навігацыйных феноменаў — прыроджанай здольнасці марскіх чарапах арыентавацца ў акіяне так жа ўпэўнена, як па GPS.