Створана найбуйнейшая ў свеце база даных сноў
- 18.11.2025, 2:00
Яна ўключае запісы актыўнасці мозгу і апісанні сноў.
Міжнародная група вучоных сабрала і адкрыла найбуйнейшы ў гісторыі архіў запісаў працы мозгу падчас сну і наступных аповедаў удзельнікаў пра свае сны. Першыя вынікі аналізу гэтай базы пацвердзілі: свядомыя перажыванні ў сне ўзнікаюць не толькі ў фазе хуткага сну (REM), але і ў глыбокіх фазах, калі мозг раптам дэманструе «прачынанневыя» патэрны актыўнасці. Праца апублікаваная ў часопісе Nature Communications (NatCom).
У архіў увайшло больш за 2600 эпізодаў прачынанняў у 505 дабраахвотнікаў. Да кожнага прачынання прыкладаюцца даныя электраэнцэфалаграфіі (ЭЭГ), часам — магнітаэнцэфалаграфіі, а таксама справаздача ўдзельніка пра тое, ці бачыў ён сон. Даследчыкі распрацавалі адзіную сістэму класіфікацыі: калі чалавек памятаў змест сну — гэта «вопыт», калі ён адчуваў, што нешта снілася, але не мог успомніць дэталі — «вопыт без успамінаў», калі не было ніякіх уражанняў — «адсутнасць вопыту». Дзякуючы гэтаму розныя даследаванні нарэшце сталі супастаўныя.
Першасны аналіз пацвердзіў даўно абмяркоўваны, але рэдка правераны на буйных выбарках факт: фаза REM застаецца самым «багатым» на сны этапам сну. Чым глыбей сон, тым радзей удзельнікі паведамлялі пра сны, але нават у самай глыбокай фазе N3 яны часам узнікалі.
З дапамогай алгарытму, які ацэньвае верагоднаснае размеркаванне станаў мозгу, вучоныя выявілі, што перад прачынаннямі са справаздачай пра сон мозг часцей пераходзіў у прамежкавы стан «паўбадзёрасці»: актыўнасць пачынала нагадваць бадзёрасць. Гэта сведчыць пра існаванне гібрыдных рэжымаў працы мозгу.
Каманда таксама паспрабавала прадказаць наяўнасць сну па сігналу ЭЭГ за 30 секунд да прачынання. Алгарытмы машыннага навучання змаглі адрозніць «вопыт» ад «адсутнасці вопыту» лепш за выпадковае здагадванне. Асабліва добра прадказанні працавалі ў REM-сне, што пацвярджае існаванне аб'ектыўных маркераў сноў у электрычнай актыўнасці мозгу. У перспектыве такія метады могуць дазволіць фіксаваць моманты ўзнікнення сноў у рэальным часе, не турбуючы спячага.
Стваральнікі архіва падкрэсліваюць, што цяперашні аналіз — толькі дэманстрацыя магчымасцяў рэсурсу. Больш глыбокія даследаванні запатрабуюць яшчэ большых масіваў даных. База будзе папаўняцца новымі працамі, а значыць, упершыню з'явіцца шанец наблізіцца да колькаснай навукі пра сны і зразумець, як менавіта мозг стварае ўнутраны свет сну — і што гэта можа распавесці пра прыроду свядомасці.