Захад можа выйграць гонку за крытычныя мінералы
- 16.11.2025, 11:50
Трэба абапірацца на законныя ўрады ў краінах-дабыўніках.
Эксперты папярэджваюць, што нават пры багацці крытычна важных мінералаў Захад не зможа забяспечыць сабе стабільны доступ да іх без доўгатэрміновай палітычнай паслядоўнасці і легітымнага дзяржаўнага кіравання ў краінах-дабыўніках, піша The National Interest (пераклад — сайт Charter97.org).
Асабліва наглядна гэта бачна ў Лівіі — краіне з велізарным, але нявыкарастаным мінеральным патэнцыялам. Паводле ацэнак геолагаў, радовішчы жалезнай руды ў раёне Вадзі-эш-Шаты дасягаюць 1,6 млрд тон, а ў поясе Сахары — да 3,5 млрд тон. Пад зямлёй схаваныя таксама фасфаты, марганец, паташ і іншыя стратэгічныя рэсурсы. Аднак паўнамаштабная здабыча так і не пачалася — не з-за геалогіі, а з-за слабасці дзяржаўных інстытутаў.
Дзесяцігоддзямі краіну разрываюць канкуруючыя ўрады, паралельныя цэнтральныя банкі, разрозненыя сілавыя структуры і замежныя гульцы, якія выкарыстоўваюць яе тэрыторыю як прадмет таргу. У такіх умовах прыцягваць доўгатэрміновыя інвестыцыі для горназдабыўных праектаў немагчыма.
Пры гэтым Лівія ўжо мела перыяд устойлівасці. З 1951 года, пасля прыняцця Канстытуцыі, у краіне існавала парламенцкая канстытуцыйная манархія пад кіраўніцтвам караля Ідрыса Сенусі. Яна забяспечвала рэдкае для рэгіёна спалучэнне дэмакратычнага прадстаўніцтва і інстытуцыйнай пераемнасці. Гэты лад праіснаваў да перавароту 1969 года, калі яго зрынуў дыктатар Муамар Кадафі на хвалі панарабскага нацыяналізму.
Сёння, на фоне зацяжной нестабільнасці, спадчынны прынц Мухамад ас-Сенусі спрабуе вярнуць краіне палітычную аснову, заснаваную на гістарычнай легітымнасці. Мінулым годзе 75 членаў Вышэйшага дзяржаўнага савета падтрымалі ідэю аднаўлення Канстытуцыі 1951 года — не як жэст мінулага, а як спробу стварыць устойлівую сістэму, неабходную для эканамічнага развіцця, уключаючы здабычу крытычных мінералаў.
Аналітыкі падкрэсліваюць, што без трывалых дзяржаўных інстытутаў Захад не зможа разлічваць на стабільныя пастаўкі рэсурсаў у эпоху глабальнай канкурэнцыі.