Сяргей Лаўроў і міф пра яго няласку

• Барыс Бандарэў
• 13.11.2025, 18:09

Варта асвяжыць у памяці перадгісторыю.

За апошнія тыдзень-два ў многіх расійскіх і замежных СМІ з’явіліся паведамленні, што міністр замежных спраў Расіі Сяргей Лаўроў нібыта трапіў у няласку. Прычынай няласкі, паводле крыніц, стаў зрыў саміту ў Будапешце паміж Уладзімірам Пуціным і Дональдам Трампам.

Кажуць, што Лаўроў у размове з дзяржаўным сакратаром Маркам Рубіо нібыта паводзіў сябе некарэктна, сказаўшы нешта такое, што амерыканцы расцанілі як няготоўнасць Расіі да кампрамісаў. З-за гэтага, маўляў, саміт і сарваўся. Уладзімір Пуцін, нібыта моцна разгневаны, пазбавіў міністра сваёй ласкі. Гэтым тлумачаць, чаму Лаўроў не ўзначаліў расійскую дэлегацыю на некалькіх міжнародных мерапрыемствах і нават не ўдзельнічаў у пасяджэнні Савета бяспекі па пытаннях транспарту, дзе раптам (рояль у кустах) абмяркоўвалася, у тым ліку, і магчымасць аднаўлення ядзерных выпрабаванняў.

Што можна сказаць на гэты конт? У цэлым версія, быццам Сяргей Лаўроў трапіў у няласку з боку Пуціна, мае права на існаванне — хаця ніякіх надзейных сведчанняў гэтага няма.

Варта асвяжыць у памяці перадгісторыю. 15 жніўня ў Анкарыджы (Аляска) адбылася сустрэча Пуціна і Трампа. Саміт планаваўся з трох частак: сустрэча тэт-а-тэт, потым перамовы ў пашыраным складзе і абед. Аднак у апошні момант амерыканцы змянілі фармат: замест размовы сам-насам адбылася сустрэча «тры на тры». У дэлегацыю ЗША, акрамя Трампа, увайшлі Уіткоф і Рубіо; да Пуціна далучыліся Лаўроў і Ушакоў.

Амерыканскі бок, відавочна, палічыў сустрэчу Трампа і Пуціна вочы ў вочы занадта рызыкоўнай, разумеючы, што Трамп можа дайсці да непрымальных для ЗША дамоўленасцяў. Падставы для гэтага былі і ёсць. Анкарыдж прадэманстраваў прыкметнае змяненне пазіцыі самога Трампа па пытанні Украіны: калі да сустрэчы ён трымаўся адносна праукраінскай лініі — неабходнасці перамір’я як першага кроку да ўрэгулявання, — то пасля размовы з Пуціным Трамп, па сутнасці, выйшаў з расійскай пазіцыяй: што перамір’е не патрэбнае, трэба адразу дамаўляцца пра «доўгатэрміновы мір», паралельна працягваючы ваенныя дзеянні.

Такая ўнушальнасць амерыканскага прэзідэнта відавочна не магла парадаваць яго больш рацыянальных прыхільнікаў — найперш Марка Рубіо. У Дзярждэпартаменце разумеюць, што расійская пазіцыя пасля саміту ніяк не змянілася. Масква па-ранейшаму патрабуе ад Украіны і краін Захаду велізарных саступак: сыходу з Данбаса, адмовы ад уступлення ў НАТА, надання асаблівых статусаў рускай мове і «рускаму насельніцтву», змянення ўнутранага заканадаўства, адмены санкцый, праславутай «дэмілітарызацыі і дэнацыфікацыі» і гэтак далей — усяго таго, што давала б Расіі магутныя рычагі для падпарадкавання Украіны і дасягнення стратэгічных мэтаў Пуціна.

Таму адсутнасць жадання ў амерыканскага боку арганізоўваць новыя сустрэчы з Расіяй цалкам зразумелая: няма пра што гаварыць, калі Масква не гатовая ні на якія саступкі.

Тым не менш неўзабаве пасля гэтага адбылася тэлефонная размова Трампа і Пуціна, на якой прэзідэнты дамовіліся пра новую сустрэчу — ужо ў Будапешце. Пасля гэтага пачалося абмеркаванне тэхнічных пытанняў і дэталяў арганізацыі саміту на ўзроўні міністраў — звычайная дыпламатычная працэдура. Узнікае пытанне: што ж такога сказаў Лаўроў у размове з Маркам Рубіо, што прымусіла амерыканцаў адмяніць новую сустрэчу?

Адказ відавочны: нічога, чаго амерыканцы раней не чулі, Лаўроў не сказаў. Яшчэ да тэлефоннай размовы прэзідэнтаў расійскі бок накіраваў у Вашынгтон мемарандум, дзе выкладалася бачанне вынікаў анкарыджскай сустрэчы. Гэта была зацверджаная Пуціным пазіцыя, якая адпавядае таму, што ён і яго міністры пастаянна агучваюць.

Лагічна, што ў ЗША палічылі бессэнсоўным праводзіць новую сустрэчу: пра што гаварыць другі раз, калі пасля першага нічога не змянілася?

Рубіо, відавочна, скарыстаў размову з Лаўровым, каб яшчэ раз паказаць Трампу бесперспектыўнасць дыялогу з Расіяй і змог пераканаць амерыканскага прэзідэнта адмяніць (ці хаця б адкласці) саміт. Але ці можна ў гэтым вінаваціць Лаўрова?

Лаўроў рабіў тое, што заўсёды рабіў: выконваў задачы, пастаўленыя Пуціным, і так, як ён гэта заўсёды рабіў: роўна ў тых межах, якія вызначае кіраўніцтва.

Аднак менавіта гэта і можа служыць пэўным тлумачэннем версіі пра «няласку». Гэтая ідэя — што Лаўроў нібыта вінаваты ў зрыве саміту — цалкам лагічна ўпісваецца ў сістэму ўнутрыпалітычных стасункаў у расійскіх верхах. Пуцін, відавочна, разлічваў на сустрэчу з Трампам, каб паспрабаваць дамагчыся ад яго хоць бы сімвалічных рэверансаў. Але Трамп адмовіўся, і перад Пуціным паўстала пытанне — як растлумачыць гэта атачэнню?

Рэальная прычына — у самой пуцінскай палітыцы: абсалютна негнуткай, якая не прадугледжвае кампрамісаў і патрабуе ламіць інтарэсы іншых дзяржаў праз калена. Але сказаць гэта ўголас у Крамлі немагчыма: Пуцін ніколі не памыляецца. Адпаведна, патрэбны вінаваты — няхай ім будзе Лаўроў.

Гэта дазваляе разглядаць версію пра «пуцінскую крыўду» на Лаўрова як працоўную. Аднак, апроч гэтых выключна тэарэтычных разваг, правяраемых пацвярджэнняў гэтай версіі ніхто не прыводзіць.

Міністр нікуды не знік з публічнай прасторы: 11 лістапада даў вялікае інтэрв’ю расійскім СМІ, у якім цалкам прафесійна, між іншым, прайшоўся па заявах амерыканскага боку пра магчымасць аднаўлення ядзерных выпрабаванняў. Лаўроў падкрэсліў, што амерыканцы самі не разумеюць, што маюць на ўвазе пад «аднаўленнем выпрабаванняў» — паўнавартасныя ядзерныя выбухі ці толькі тэсты носьбітаў.

Сяргей Лаўроў застаецца міністрам замежных спраў, кіруе МЗС, і чуткі пра яго «няласку» відавочна перабольшаныя. Больш за тое, сама дыскусія пра тое, «у няласке ён ці не», сыходзіць ён з пасады ці застаецца, не мае практычнага сэнсу: любы новы міністр будзе праводзіць тую ж палітыку, што і Лаўроў, бо яе праводзіць Пуцін.

Калі заўтра Пуцін вырашыць спыніць вайну з Украінай і «памірыцца» з Захадам — як гэта было да 2014 года, — Лаўроў імгненна зменіць рыторыку і пачне гаварыць пра «новае сяброўства». У Расіі міністры — не палітыкі з уласнай праграмай, як на Захадзе, а толькі выканаўцы волі аднаго чалавека.

Вось прыклад: міністра абароны Сяргея Шайгу змяніў Андрэй Белаўсаў. Ці змянілася ваенная палітыка Расіі? Не. Вайна працягваецца ў тым самым выглядзе. Чаму ад змены міністра замежных спраў варта чакаць чагосьці іншага?

Больш за тое, верагодна, стане толькі горш. Новы міністр, імкнучыся даказаць Пуціну правільнасць свайго прызначэння, будзе вымушаны дэманстраваць яшчэ большую лаяльнасць і агрэсіўнасць, замяняючы гэтым адсутнасць дыпламатычных прарываў. Цалкам можна чакаць, што лаўроўская рыторыка, якая яшчэ застаецца на адносна высокім прафесійным узроўні, канчаткова ўступіць месца мядзведзеўска-захараўскай з іх спецыфічным лексіконам.

І тады, верагодна, мы яшчэ ўспомнім Сяргея Лаўрова — ветлівага, выхаванага чалавека і сапраўднага дыпламата.

Барыс Бандарэў, The Moscow Times