Раман Світан: Авіяцыя РФ першай адчуе гэты ўдар
- 13.11.2025, 20:52
ЗСУ метадычна знішчаюць расійскую эканоміку.
Расійская авіяцыя апынулася ў крызісе: пасля санкцый і страты доступу да заходніх тэхналогій праекты Су-75 і Су-57 фактычна замарожаныя. Ці ўдалося Маскве хоць неяк запусціць гэтыя самалёты ў серыйную вытворчасць, ці гэта ўжо мёртвыя праекты?
Пра гэта сайт Charter97.org пагутарыў з палкоўнікам ЗСУ ў запасе, ваенным экспертам і лётчыкам-інструктарам Раманам Світанам:
— Су-75 — гэта самалёт, разлічаны на экспарт, але нават на Су-57 у расіян няма дастатковай колькасці заказаў. Су-75 дакладна можна лічыць пахаваным. І тут справа нават не столькі ў санкцыях, колькі ў неадпаведнасці заяўленым тактыка-тэхнічным дадзеным гэтага самалёта. Ён не дацягвае да ўзроўню пятага пакалення — па радыёлакацыі, па выкарыстанні кампазітных матэрыялаў (дакладней, іх адсутнасці), па немагчымасці стварыць рухавік, які адпавядае патрабаванням пятага пакалення. Гэта проста нерэальна.
Расія тэхналагічна не здольная зрабіць самалёт пятага пакалення без вонкавага ўдзелу — японскіх кампазітаў і амерыканскіх тэхналогій рухавікоў — яны яго не збяруць. Таму тут можна ставіць крыж.
А Су-57 — гэта з нацяжкай самалёт пакалення 4++, але гэты самалёт яны яшчэ ў стане стварыць, паставіць у серыю. Але купляць яго — вялікае пытанне, якраз з гэтай жа прычыны: ён не дацягвае да ўзроўню пятага пакалення, а сэнс браць самалёт чацвёртага, калі ёсць значна больш танныя варыянты, тым больш не звязаныя з такім гемароем, як Расійская Федэрацыя. Таму і на ім можна ставіць крыж. Для іх уласных патрэбаў цалкам дастаткова самалётаў чацвёртага пакалення — расійскіх Су-34 і Су-35. «Сушка» выконвае ўскладзеную функцыю практычна на максімуме.
— Аперацыя «Павуціна» нанесла каласальны ўрон расійскім ВКС — знішчана вялікая колькасць самалётаў стратэгічнай авіяцыі. Ці змагла Расія кампенсаваць гэтыя страты?
— Пэўная частка самалётаў пашкоджаная. Аднавіць іх яны не могуць. Расіяне пусцілі іх на разбор — на дакамплектаванне іншых самалётаў тымі агрэгатамі, якія засталіся непашкоджанымі. Можна лічыць, што гэта беззваротныя страты для расіян.
Але ўрон парку стратэгічнай авіяцыі ўсё ж невялікі, і гэта трэба разумець. Украіна выбіла пэўную колькасць самалётаў з авіяцыйнай кампаненты ядзернай трыяды, але не цалкам яе выключыла. Для Украіны гэта не прынесла значнага палягчэння, бо астатняя частка можа эфектыўна выкарыстоўвацца для пускаў ракет. Гэта сыграла на руку амерыканцам, ізраільцянам, кітайцам — тым краінам, якія ўлічвалі колькасць расійскіх носьбітаў стратэгічнай ядзернай зброі. Іх стала менш, ім стала прасцей. Але для Украіны рэальнага палягчэння гэта не дало.
Апошнім часам расіяне мала выкарыстоўваюць ракеты Х-101 — іх вытворчасць пад санкцыямі стала больш складанай. Але колькасць ракетных удараў не паменшылася: выкарыстоўваюцца «Іскандэры», «Кінжалы», «Калібры», «Іскандэр-К» і іншыя ракеты. Інтэнсіўнасць баявых дзеянняў не знізілася.
Сама аперацыя «Павуціна» была вельмі добрай і прадуманай. Яе проста трэба было маштабаваць — паспрабаваць адначасова ўдарыць па ўсіх аэрадромах, дзе знаходзіліся стратэгічныя самалёты, у тым ліку па Ту-160. Асноўны ўдар прыйшоўся па старых Ту-95 — яны і так развальваюцца. Удар па Ту-160 таксама не даў бы Украіне значнага паслаблення — гэта быў бы ўдар у інтарэсах тых жа ЗША, Кітая або Ізраіля.
— Пра расійскія верталёты цяпер амаль не чуваць: яны з’яўляюцца ў зводках толькі тады, калі падаюць на тэрыторыі РФ. Ці напаткала іх тая ж доля, што і танкі — калі з-за масавых украінскіх FPV-дронаў прымяненне становіцца амаль немагчымым?
— Так і ёсць. Калі расіяне пачалі масава выкарыстоўваць верталёты для спынення прасоўвання ЗСУ, іх пачалі масава збіваць на лініі судакранання. І не толькі FPV-дронамі — у асноўным СПА, ЗРК малой далёкасці.
Верталёт — вельмі добрая цэль. Лепш, напэўна, і не прыдумаеш. У гукавым, візуальным, інфрачырвоным і радыёдыяпазонах — ідэальная мішэнь. Лятаючы танк. Уявіце: танк на зямлі відаць, і яго знішчаюць, а гэта — «танк», які танчыць танец з шаблямі ў паветры.
Як кажуць верталётчыкі: «Верталёт — гэта душа загінулага танка». Калі ўбачылі верталёт, лічы, што ён ужо збіты. Ён занадта прыкметны: малая хуткасць, слабая манеўранасць.
Таму верталёты адцяснілі ад лініі судакранання. Але расіяне цяпер выкарыстоўваюць іх вельмі ўдала — супраць украінскіх беспілотнікаў. Яны стварылі верталётную сістэму СПА на вышынях да аднаго кіламетра. Працуюць па нашых беспілотніках вельмі танна — гарматай або кулямётам. Кошт збітага дрона мінімальны.
Вось чаго цяпер не хапае Украіне: ЗСУ патрэбныя верталёты для барацьбы з беспілотнікамі. Гэта вельмі эфектыўны сродак.
— Што трэба зрабіць, каб «дабіць» расійскую авіяцыю? Якія тавары і тэхналогіі варта дадаткова абмежаваць, каб канчаткова пазбавіць Маскву магчымасці вырабляць сучасныя баявыя самалёты?
— Тут няма сэнсу займацца толькі авіяцыяй — трэба вырашаць комплексна.
Першае — знішчаць месцы вытворчасці паліва, авіяцыйнага керасіну. У Расіі ўсяго каля дзесяці НПЗ вырабляюць авіяцыйны керасін у неабходных аб’ёмах. Іх трэба знішчыць — тады ў іх проста не застанецца паліва. Самалёты і верталёты без керасіну не паляцяць. Адзін Ту-160 за палёт «выпівае» амаль тры чыгуначныя цыстэрны — 150–180 тон.
Другое — знішчаць самі вытворчыя магутнасці. Казанскі авіяцыйны завод і іншыя прадпрыемствы — зручныя цэлі для паражэння і беспілотнікамі, і ракетамі, і дыверсантамі. Часам спецслужбы могуць нанесці больш шкоды, чым ракета.
Санкцыйны ціск ужо абмяжоўвае доступ Расіі да высокатэхналагічных кампанентаў, што не дазваляе стварыць самалёт пятага пакалення. Самалёты чацвёртага пакалення яны змогуць штампаваць, пакуль па іх не нанесены прамы ўдар. Каб поўнасцю выключыць здольнасць Расіі вырабляць вайсковую тэхніку, трэба біць па эканоміцы — па нафтагазавым сектары. Дзве траціны бюджэту РФ, уключаючы ваенныя выдаткі, фармуюцца за кошт нафтагазавых даходаў. Менавіта немагчымасць падтрымліваць абаронную вытворчасць калісьці разваліла СССР.
Цяпер Украіна, пачынаючы з жніўня гэтага года, метадычна знішчае расійскую эканоміку. І гэта дасць самы сур’ёзны эфект — у тым ліку і па расійскай авіяцыі. Авіяцыя першай адчуе гэты ўдар.