У Сусвеце існуе дзіўная паласа, і фізікі не могуць зразумець, чаму

• 6.10.2025, 12:44

Анамалія ў тэмпературы Сусвету даўно ставіць фізікаў у тупік.

Навукоўцы даўно лічаць, што Сусвет павінен выглядаць прыблізна аднолькава ва ўсіх накірунках. Але анамалія ў выпраменьванні, што засталося пасля Вялікага выбуху, захоўваецца нават пасля новага аналізу радыёхваляў, праведзенага з дапамогай радыётэлескопаў.

Ці то Сусвет не такі аднародны, як прынята лічыць, ці то навукоўцы нешта ўпускаюць пры вывучэнні космасу. Даследаванне апублікавана ў часопісе Physical Review Letters, піша New Scientist (пераклад — «Фокус»).

У выпраменьванні, што засталося пасля Вялікага выбуху і вядомае як рэліктавае выпраменьванне, назіраецца дзіўная паласа. Фізікі згодныя, што становішча нашай планеты ў Сусвеце не павінна быць неяк выключным, таму яны чакаюць, што рэліктавае выпраменьванне павінна выглядаць прыблізна аднолькава ва ўсіх накірунках.

Але назіранні паказваюць, што існуе лінія, уздоўж якой рухаецца рэліктавае выпраменьванне, і яго тэмпература змяняецца ад нізкай да высокай. Гэта называецца дыполем, і фізікі выкарысталі новыя дадзеныя радыётэлескопаў у спробе разгадаць таямніцу гэтай дзіўнай з’явы.

Паводле навукоўцаў, тое, што ў рэліктавым выпраменьванні існуе дыполь, не дзіўна, але яго памер не адпавядае стандартнай касмалагічнай мадэлі. Выпраменьванне, якое выпрамяняе рухомая крыніца або якое вымяраецца рухомым назіральнікам (а Зямля і наша галактыка рухаюцца), становіцца цяплейшым або халаднейшым у залежнасці ад гэтага руху з-за эфекту Доплера і іншых эфектаў адноснага руху паводле спецыяльнай тэорыі адноснасці Эйнштэйна. Але дыполь, які фізікі назіраюць некалькі дзесяцігоддзяў, адпавядае руху з хуткасцю, што прыкладна ў 10 разоў большая за чаканую.

Каб лепш зразумець гэта несупадзенне, фізікі правялі аналіз радыёхваляў, што прыходзяць з космасу, з дапамогай некалькіх радыётэлескопаў. Яны правялі аналіз дадзеных у адпаведнасці з новай мадэллю паходжання радыёхваляў. Фізікі параўноўваюць свой метад з падзелам неба на пікселі з вызначэннем колькасці крыніц выпраменьвання ў кожным з іх. Але нават пасля такога стараннага аналізу загадка дыполя захоўвалася.

Гэта азначае, што або навукоўцы чагосьці не разумеюць у структуры навакольнага космасу, або ўвесь Сусвет не такі аднародны, як мяркуецца. Хоць могуць існаваць памылкі ў вымярэннях. Паводле фізікаў, часткова праблема ў тым, што ўсе радыёсігналы, якія збіраюць радыётэлескопы, слабыя. З іншага боку, інфрачырвонае выпраменьванне квазараў (яскравых аб’ектаў у цэнтрах галактык, утвораных чорнымі дзіркамі), відаць, падмацоўвае вымярэнні з дапамогай радыёхваляў і даказвае, што дзіўны дыполь у рэліктавым выпраменьванні існуе.

Аўтары даследавання лічаць, што будучыя тэлескопы змогуць павысіць дакладнасць вымярэнняў і раскрыць таямніцу дыполя.