Рэжым убачыў сябе і спалохаўся

• Аляксандр Раднянскі
• 6.10.2025, 9:29

У гэтым і ёсць магія сапраўднага кіно.

Дзве навіны прымусілі мяне напісаць гэты допіс.

Першая — вылучэнне ад Францыі на «Оскар» у катэгорыі «найлепшы міжнародны фільм» фільма «Простая выпадковасць» Джафара Панахі.

І другая — адмова ў выдачы пракатнага пасведчання гэтаму фільму ў Расіі.

Нагадаю, што гэты фільм атрымаў «Залатую пальмавую галінку» ў Канах.

Да ўсеагульнага задавальнення крытыкаў, журналістаў, экспертаў і кінематаграфістаў. Памятаю, як усе, уключаючы і мяне, уздыхнулі з палёгкай пасля паказу фільма на фестывалі — нарэшце з’явіўся пераможца.

Яго сюжэт будуецца вакол выкрадання аўтамеханікам сям’і, якая звярнулася да яго па дапамогу пасля дарожнай аварыі.

Справа ў тым, што аўтамеханік пазнае ў паважаным бацьку сямейства, які звярнуўся да яго па паслугу, чалавека, які катавал яго ў іранскай турме…

Панахі зняў карціну ў сваёй роднай краіне нелегальна — без дазволу ўладаў Ірана на здымкі.

І прадставіў яе ў Канах асабіста, вызваліўшыся з іранскай турмы зусім нядаўна — у 2023 годзе.

Гэты фільм адразу залічылі да instant classic — вечнай класікі. І зразумела чаму — вывераная драматургія, бездакорнае акцёрскае выкананне, вострая рэлевантнасць часу, напружаны рытм трылера з неаслабным саспенсам і элементамі гумару, нават абсурду.

У цэнтры фільма — ці не галоўнае этычнае пытанне ўсіх сённяшніх анлайн-дыскусій.

Пытанне аб правамернасці барацьбы са злом яго ж метадамі.

Страшнае і, здаецца, невырашальнае пытанне.

Панахі — адзіны з цяпер жывых рэжысёраў, які сабраў поўны камплект найвышэйшых фестывальных узнагарод — Лакарна, Венецыя, Берлін, Каны. Да яго гэта ўдавалася толькі маему ўлюбёнаму Мікеланджэлу Антоніёні.

Цудоўна, што Францыя дзякуючы факту капродукцыі змагла адправіць на «Оскар» менавіта гэты фільм. Інакш ён не атрымаў бы свайго шанцу — Іран ніколі б не дазволіў гэтаму здарыцца.

Мінулым годам Германія таксама адправіла на «Оскар» забаронены ў Іране фільм — «Насенне свяшчэннага інжыру» Мухамада Расулафа. І ён трапіў у фінальную пяцёрку намінантаў.

Упэўнены, Амерыканская акадэмія падтрымае фільм Панахі. І вельмі жадаю яму перамогі.

Што да забароны на паказ у Расіі, дык яна, як заўсёды, самаразоблачальная. Рэжым пазнаў сябе. І спалохаўся. У гэтым і палягае магія сапраўднага кіно.

Аляксандр Раднянскі, Telegram