Беларус без грошай адкрыў аўташколу — і трапіў у топ
- 30.10.2025, 13:33
У яго ніхто не верыў, і ўсе раілі знайсці працу па найме.
Яўген Літоўчык адкрываў аўташколу ў Брэсце з нуля і на апошнія грошы. На старце ён пераабсталяваў уласную машыну ў вучэбную, а тэорыю выкладаў у памяшканні з трыма сцільцамі, якія прынёс з дому. Сёння бізнес займае ўпэўненае становішча на рынку, пры гэтым на рэкламу яго ўласнік «не выдаткаваў ні капейкі». 80% навучэнцаў тут атрымліваюць правы з першага раза, а планы ў прадпрымальніка ўсё больш амбітныя — маштабаваць бізнес па франшызе ў бліжэйшых рэгіёнах і Мінску, піша Onliner.
«Пяць гадоў спроб і памылак»
У Брэсце аўташколу «Арыстоцель» добра ведаюць — не толькі па прыгожай назве, але і па выніках працы: тут стабільна высокі працэнт здачы экзаменаў з першага раза.
За рулём школы — Яўген Літоўчык, чалавек, які прайшоў увесь шлях ад простага выкладчыка ў адной аўташколе да намесніка дырэктара і дырэктара ў другой і трэцяй, пакуль аднойчы не вырашыўся адкрыць уласную справу.
— У маім дзяцінстве можна было навучаць ваджэнню ў індывідуальным парадку. Дастаткова было мець стаж ад двух гадоў і павесіць на машыну знак «У». Бацька саджаў мяне за руль і казаў: «Паехалі». Яксьці так я і навучыўся, — узгадвае Яўген.
Калі яму было 25, ён упершыню задумаўся аб тым, каб адкрыць уласную аўташколу. Тады на руках былі «вясельныя» грошы, і таварыш прапанаваў укласці іх у агульную справу.
— Тады мне не хапіла духу, — шчыра прызнаецца мужчына. — Патрэбен быў час, каб «даспець». І толькі праз дзесяць гадоў я маральна вырашыў, да гэтага было пяць гадоў спроб, памылак і працы па найме.
Яксьці Яўгену параілі прачытаць кнігу Роберта Кійасакі «Багаты тата, бедны тата», і ўсё змянілася за адзін дзень:
— Я яе «праглынуў» за ноч і на наступную раніцу напісаў заяву на звальненне. Зразумеў, што больш не магу працаваць па найме. Аператыўна пачаў шукаць ідэю, чым займацца. Спробаваў сябе ў розных сферах — займаўся рэкламай, гандляваў будаўнічымі матэрыяламі, нават спрабаваў адкрыць антыкафэ. Паралельна выкладаў у аўташколе вечарамі.
У нейкі момант Яўген перадыхнуў і паставіў сабе два пытанні.
1. Што мне прыносіць такое задавальненне, што я гатовы займацца гэтым нават бясплатна?
2. У чым я эксперт і па якіх рэкамендацыях да мяне часцей за ўсё звяртаюцца людзі?
— Адказы аказаліся відавочнымі. Я абажаў рыхтаваць людзей да здачы экзаменаў у ДАІ, а ўсе знаёмыя пастаянна звярталіся да мяне па парады па ПДР і пыталіся, як паводзіць сябе на дарозе. Тады я зразумеў — гэта маё!
За папярэднія гады было «набіта» шмат шышак, але менавіта яны дапамаглі зразумець, што мне сапраўды блізка і чым я хачу займацца далей. Успомніў сваю старую мару — адкрыць аўташколу — і вярнуўся да справы ўжо не як выкладчык, а як уласнік і ідэйны натхняльнік.
80% навучэнцаў здаюць экзамен з першага раза
Сёння ў аўташколе «Арыстоцель» рыхтуюць вадзіцеляў усіх катэгорый, па колькасці выпускнікоў школа займае першае месца ў горадзе. Тут адначасова вучацца больш за 400 чалавек, за год навучанне праходзяць каля 1500 будучых вадзіцеляў.
У аўтапарку — вялікая колькасць вучэбных аўтамабіляў, класы размешчаныя ва ўсіх мікрараёнах Брэста. У камандзе 45 чалавек — мужчыны і жанчыны, многія з якіх у гэтай сферы ўжо дзесяцігоддзямі.
— Большасць навучэнцаў прыходзіць да нас па рэкамендацыях, — кажа Яўген. — Каля 70% — гэта сябры або сваякі тых, хто ўжо ў нас вучыўся. Рэкламу мы практычна не даём, працуе сарафаннае радыё. 80% навучэнцаў здаюць экзамен з першага раза.
А шлях да стварэння аўташколы пачаўся з простага — з бізнес-плана. Яўген даведаўся, што можна атрымаць субсідыю ад цэнтра занятасці (для гэтага трэба было стаць на ўлік як беспрацоўны) — каля $1000, калі граматна абгрунтаваць праект.
На падрыхтоўку бізнес-плана пайшло два месяцы. Яўген прадумаў усё да драбязяў — ад арганізацыйнай структуры да назвы:
— З школы Арыстоцеля выйшлі самыя розныя выбітныя асобы. А я заўсёды хацеў, каб наша аўташкола выпускала выбітных вадзіцеляў. Таму і слоган выбраў адпаведны — словы самога філосафа: «Жыццё патрабуе руху». Усё проста: каб чагосьці дабіцца, трэба пастаянна быць у руху. Мы дапамагаем учорашнім пешаходам рухацца хутчэй — ужо за рулём, каб станавіцца ў цэлым у жыцці больш паспяховымі і ўпэўненымі.
А яшчэ пры падрыхтоўцы праекта Яўген распрацаваў уласную схему ў выглядзе піраміды. На яе вяршыню ён паставіў атрыманне прыбытку. Як прыйсці да гэтай мэты? Па логіцы — дапамагаць людзям атрымліваць вадзіцельскія правы. А каб людзі атрымлівалі правы, аўташкола павінна быць ліцэнзаваная — з аўтадромам, вучэбнымі класамі і машынамі. Гэта фундамент. Без яго піраміда проста не ўстоіць.
Аўташкола Яўгена пачыналася літаральна з нуля — без офіса, аўтапарку і велізарнага стартовага капіталу.
У дзень рэгістрацыі юрыдычнай асобы мужчына на апошнія грошы запрасіў сям'ю ў кафэ і купіў піцу, каб адзначыць падзею. Гэта якраз быў яго дзень нараджэння. Хацелася неяк запомніць гэты момант.
Далей паўстаў пытанне: дзе ўзяць грошы на першы аўтамабіль? Вырашыў пераабсталяваць свой асабісты ў вучэбны:
— Грошай не было, я дамовіўся з майстэрняй у Мінску, каб яны зрабілі ўсё з адтэрміноўкай плацяжу. Паабяцаў, што як толькі пачнем навучанне, разлічымся. І мне паверылі на слова.
Наступны крок — вучэбны клас. Грошай на арэнду таксама не было, таму Яўген дамовіўся з арэндадаўцам, каб дамова ўступіла ў сілу праз два месяцы — акурат да моманту атрымання сертыфіката адпаведнасці: «Па паперах клас ужо быў, а плаціць за яго пакуль не трэба — гэта выратавала».
Офіс на пачатковым этапе таксама не быў патрэбны. Яўген наняў бухгалтара — сумоўе правёў проста ў кафэ, а працаваць супрацоўнік спачатку пагадзіўся з дому.
— Калі шчыра, аўташкола пачыналася з аднаго мяккага сцільца. Потым яшчэ пара з'явілася. Потым я прынёс з дому стары камп'ютар, які застаўся з часоў студэнцтва. Першыя заяўкі ад навучэнцаў апрацоўваў дома.
Праз два месяцы пасля рэгістрацыі школа атрымала сертыфікат адпаведнасці і правяла першыя заняткі. Сцільцы закупілі па колькасці слухачоў, камп'ютары — у крэдыт, тэлевізар — у растэрміноўку.
— У нас нават першы залік праходзіў на чатырох камп'ютарах, купленых у доўг. Потым, па меры набору груп, дакуплялі мэблю, тэхніку — усё паэтапна.
Першая група складалася з 13 чалавек — адзін хлопец і дванаццаць дзяўчат. Як з'явіліся гэтыя першыя навучэнцы? Дзякуючы сарафаннаму радыё: за столькі гадоў у сферы падрыхтоўкі вадзіцеляў да Яўгена пачалі звяртацца дзеці яго былых навучэнцаў, іх сябры і знаёмыя.
Усе здалі экзамен з першага раза.
Каб прыцягнуць новых кліентаў, Яўген зрабіў просты аднастаронкавы сайт і наладзіў мінімальную кантэкстную рэкламу. Але нават на сайт не давялося траціцца:
— Распрацоўшчык вучыўся ў нас і зрабіў сайт па бартару — у залік паліва для заняткаў.
Цяпер Яўген упэўнены: пачаць можна з самага малога.
— На старт не патрэбныя шалёныя грошы. Галоўнае — ідэя, настойлівасць і гатоўнасць рухацца крок за крокам. Усё астатняе — справа тэхнікі.
«Ды ідзі ты ўжо ўладкуйся на нармальную працу!»
Галоўным выпрабаваннем на старце, паводле слоў Яўгена, была адсутнасць падтрымкі ад блізкіх.
— На старце ў мяне ніхто не верыў. Бацькі, сваякі, сябры — усе казалі: «Ды ідзі ты ўжо ўладкуйся на нармальную працу». І я нават амаль здаўся: разаслаў больш за сто рэзюмэ, але ні на адно сумоўе не запрасілі! Тады зразумеў: калі зараз не паспрабую адкрыць сваю справу, потым проста не змагу.
Першая палова года стала часам сумненняў і пастаянных праверак на трываласць. Сям'я жыла ў бацькоў жонкі, Яўген пісаў бізнес-план, жонка працавала адміністратарам у салоне прыгажосці — і ўсе фінансавыя выдаткі сям'і былі на ёй.
Таксама ніхто не верыў у тое, што можна пачаць бізнес без буйных укладанняў.
— Я жывы прыклад таго, што можна — літаральна з нуля. У мяне не было велізарнага стартовага капіталу, але было велізарнае жаданне.
Першыя грошы, каля $1000, я атрымаў у выглядзе субсідыі ад цэнтра занятасці. Папрасіў бацьку аформіць на сябе крэдыт — каля $3000, маці — $2000. Калі аўташкола пачала прыносіць даход, я ўсё вярнуў. Пазней давялося ўзяць невялікі крэдыт і на сябе, і на жонку — каб выплаціць зарплату першаму супрацоўніку. Памятаю, я тры гады выплачваў той крэдыт, а чалавек патраціў зарплату за дзве тыдні. Было крыўдна, але ўрок засвоіў.
Увогуле з субсідыі і некалькіх крэдытаў і сфарміраваўся стартовы капітал — прыкладна $6000.
Гэтай сумы хапіла на самае неабходнае: пераабсталяваць асабісты аўтамабіль і купіць базавае абсталяванне — некалькі стэндаў і камп'ютараў, каб атрымаць ліцэнзію.
З кожным месяцам у аўташколе з'яўлялася ўсё больш груп. Дзякуючы гэтаму ўжо праз паўгода атрымалася ўзяць два аўтамабілі ў лізінг. Далей кожныя паўгода куплялі яшчэ па дзве машыны. Менавіта так аўташкола расла і пачала зарабляць сама на сябе.
«Каго папала не трымаю»
— А яшчэ з досведам я зразумеў, што самая важная частка любога бізнесу — гэта людзі, з якімі давядзецца працаваць, — кажа Яўген. — Без каманды немагчыма маштабавацца і развівацца. На фарміраванне «касцяка» калектыву ў мяне пайшло каля пяці гадоў.
Людзей у аўташколу падбіраюць незвычайным спосабам, праз конкурс з некалькімі этапамі. Спачатку — адбор рэзюмэ, потым сумоўе для ўсіх адначасова. Пытанні на эмпатыю і адэкватнасць, стрэс-тэсты, дзе кандыдатам задаюць каверзныя пытанні і назіраюць за рэакцыяй.
— Інструктар па ваджэнні павінен быць ураўнаважаным і стрэсаўстойлівым, — тлумачыць Яўген. — Бывае, спецыяльна ствараем сітуацыю, каб зразумець, успыльчывы чалавек ці не. У нас цэлая камісія прымае рашэнне, і з сотні жадаючых да апошняга этапу даходзяць максімум двое.
Потым застаецца прайсці стажыроўку з вопытным інструктарам, і толькі пасля гэтага прымаецца канчатковае рашэнне.
— Дзякуючы такому падыходу ў нас сапраўды моцная каманда. Каго папала я не трымаю, людзі падзяляюць мае каштоўнасці і каштоўнасці кампаніі. Праўда, здараюцца і непрыемныя эпізоды. Напрыклад, адзін інструктар вельмі абураўся, калі мы вырашылі абклеіць вучэбныя аўтамабілі рэкламай. Я не разумеў, чаму ён так супраць, пакуль не высветлілася, што ён таксаваў на вучэбнай машыне. Натуральна, калі праўда выплыла наверх, нам давялося развітацца.
Зараз пытанне з кадрамі вырашана. Штат цалкам укамплектаваны, нават ёсць падменныя інструктары і выкладчыкі на выпадак адпачынку асноўных.
У сярэднім выкладчыкі і інструктары аўташколы ў Брэсце зарабляюць да 2000 рублёў у месяц.
«Раней куплялі простыя машыны, цяпер усе хочуць вучыцца на камфортных»
Каб заставацца канкурэнтаздольнай, школа абнаўляе машыны кожныя пяць гадоў — гэта сярэдні тэрмін, калі аўто працуе ў інтэнсіўным рэжыме без паломак.
— Плюс калі раней я купляў машыны ў базавай камплектацыі, простыя, без «лішкаў», то цяпер рынак змяніўся, людзі хочуць вучыцца на больш сучасных, камфортных і дагледжаных аўто, — распавядае Яўген.
На старце бізнесу простая вучэбная машына абыходзілася прыблізна ў $9000. Цяпер гэта ўсе $20 000.
На дадзены момант аўташкола Яўгена, паводле яго слоў, рыхтуе больш за ўсіх вадзіцеляў у Брэсце, пры гэтым выдаткі на рэкламу тут па-ранейшаму імкнуцца да нуля. У чым парадокс?
— Па-першае, мая стратэгія будуецца не на ўдалым маркетынгу, а менавіта на якасці падрыхтоўкі вадзіцеляў.
Па-другое, на нас працуе прадуманае размяшчэнне вучэбных класаў. Ёсць філіялы ва ўсіх мікрараёнах Брэста, побач з прыпынкамі і навучальнымі ўстановамі, дзе «жыве» асноўная мэтавая аўдыторыя — студэнты. Навучэнцы шмат у чым выбіраюць школу па тэрытарыяльнай зручнасці, каб можна было проста перайсці дарогу і трапіць на заняткі.
Яўген прызнаецца, што канкурэнцыя ў яго справе велізарная. Але займаць упэўненую пазіцыю на рынку яму дапамагае не барацьба, а падрыхтоўка сваёй «цэльоўкі» загадзя — яшчэ са школьнай лаўкі. Напрыклад, разам з ДАІ яны распрацавалі настольную гульню для школьнікаў з элементамі дапоўненай рэальнасці, якая дапамагае вывучаць правілы дарожнага руху.
— Так хлопцы знаёмяцца з намі яшчэ ў дзяцінстве. І калі прыходзіць час атрымліваць правы, яны ўжо памятаюць, дзе вучаць найлепшых вадзіцеляў.
З самага пачатку аўташкола пазіцыянавала сябе як прэміяльная — з самой высокай цаной на рынку. Але з часам, калі выраслі паток навучэнцаў і магутнасці, Яўген вырашыў перайсці на сярэднерынкавыя тарыфы. Яны розныя: ёсць эканом-пакет (тэорыя, ваджэнне і падручнік па ПДР), ёсць стандарт (тое ж плюс набор матэрыялаў і навучальныя карты) і ёсць прэміум (з опцыяй выбару інструктара). У цэлым навучанне доўжыцца тры з паловай месяцы.
Вучыцца ў аўташколе цяпер прыходзяць людзі ўсіх узростаў. Самаму сталаму навучэнцу было 87 гадоў! Але асноўная аўдыторыя — студэнты 18—20 гадоў, прычым большасць з іх — дзяўчаты (да 70%).
Куды ідуць грошы
Да гэтага часу аўташкола знаходзіцца на стадыі фарміравання матэрыяльна-тэхнічнай базы: дакупляюць новыя машыны, добраўпарадкоўваюць памяшканні. Менавіта па гэтай прычыне амаль уся выручка рэінвестуецца ў бізнес.
Сярэднямесячная выручка бізнесу ў гэтым годзе — каля 180 тысяч рублёў.
Праўда, Яўген просіць улічваць, што дзейнасць аўташколы мае сезонны характар: летам і восенню традыцыйна назіраецца спад, асноўны заробак прыпадае на вясну, за кошт чаго школа і жыве ўвесь год.
— Каб выйсці ў нуль, нам спатрэбілася амаль восем гадоў, — дзеліцца Яўген.
Асноўныя бягучыя выдаткі размеркоўваюцца так:
60% выручкі — на зарплаты з падаткамі;
15% — на рамонт і абслугоўванне аўто (каб знізіць гэтыя выдаткі, уласнік нядаўна наняў штатнага аўтаслесара);
астатняе — арэнда, камунальныя, крэдыты, паліва.
Яўген да гэтага часу ўспрымае сябе хутчэй як менеджара, чым як уласніка бізнесу. Першыя шэсць гадоў у гэтай справе ён нават не меў асабістага аўтамабіля — часцей карыстаўся для перамяшчэння грамадскім транспартам. Сам сумяшчаў ролі інструктара, выкладчыка, дырэктара і нават прыбіральшчыка. І толькі летась упершыню дазволіў сабе адпачынак з сям'ёй.
У бліжэйшыя год-паўтара аўташкола плануе маштабавацца праз франшызы ў рэгіянальных гарадах і ў Мінску. А яшчэ — укараняць навінкі: VR-тэхналогіі і сімулятары ў адукацыйным працэсе, аўтаматызаваць аўтадром GPS-кантролем для аб'ектыўнай ацэнкі навыкаў навучэнцаў.
Яўген лічыць, што выжыць на старце яму дапамаглі мэтанакіраванасць і паэтапны рух.
— Слана можна з'есці толькі па кавалачках. Галоўнае — мець дакладны план, што менавіта вы хочаце рабіць. Самае складанае ў бізнесе — дэлегаваць абавязкі і працаваць з людзьмі. Часам трэба даверыць супрацоўніку і тое, што ты аб'ектыўна можаш зрабіць лепш і хутчэй.
Пачаткоўцам-прадпрымальнікам трэба разумець, што няма нічога немагчымага, калі дакладна пастаўлена мэта. Важна ўмець заўважаць чужы боль або незадаволены попыт і прапаноўваць эфектыўнае рашэнне — тады прыйдуць поспех і прыбытак, — перакананы Яўген.