«За 20 гадзін на тыдзень зарабляю 1200 долараў»
- 28.10.2025, 9:47
Самы вядомы беларускі лыжнік распавёў пра працу ў Польшчы.
У лыжніка Сяргея Далідовіча была вельмі доўгая і насычаная кар'ера. Ураджэнец Оршы браў удзел у семі Алімпіядах і 12 чэмпіянатах свету. На Гульнях у 2014 годзе Сяргей заняў пятае месца, быў пераможцам этапу Кубка свету. Сёння ён працуе з біятланістамі ў польскім Закопане. MOST пагаварыў з ім пра жыццё ў Польшчы, дзяцей і трэнерства.
Ад Закопане да Закопане
У лютым 2022 года, незадоўга да пачатку паўнамаштабнай вайны ва Украіне, Далідовіч разам з сям'ёй з'ехаў у Польшчу. Яны жывуць у Закопане, а канкрэтней — у вёсцы Касьцеліска.
З Закопане ў Сяргея даўняя сувязь. Ён узгадвае, што на пачатку 1990-х упершыню прыязджаў сюды на замежныя зборы, а яшчэ тут пазнаёміўся з жонкай Ірынай, якая таксама займалася лыжнымі гонкамі.
— За 30 гадоў, вядома, у Закопане амаль усё змянілася. Але вось база, куды прыязджалі на зборы, засталася той самай. Адказныя людзі гадамі не ведаюць, што з гэтым усім рабіць. Трасу, стрэльбішча абнавілі, а з астатнім дагэтуль не могуць разабрацца, — распавядае суразмоўца.
Далідовіч працуе настаўнікам-трэнерам па біятлоне ў спартыўнай школе — аналагу нашага інтэрната. Паводле слоў беларуса, стаць трэнерам у Польшчы прасцей — дастаткова скончыць курсы. А вось настаўніку без вышэйшай адукацыі ніяк.
— У Беларусі скончыў БДУФК і, калі тут пацвердзілі дыплом, што заняло некалькі месяцаў, пачаў паўнавартасна працаваць. Пайшоў ужо мой трэці год у школе. Трэнірую юных біятланістаў (у групе 20 чалавек — ад 12 да 18 гадоў) разам з двума трэнерамі з Польшчы. Мне падабаецца. Гатуем кадры для маладзёжнай зборнай. Я больш адказваю за функцыянальную падрыхтоўку і тэхніку лыжнага ходу.
Пакуль Далідовіч не можа працаваць са зброяй — адным з ключавых элементаў падрыхтоўкі біятланістаў. Для гэтага недастаткова часовага віду на жыхарства, патрэбны пастаянны.
З калегамі ў беларуса склаліся даверлівыя адносіны. У аднаго з іх Далідовіч нядаўна быў на вяселлі разам з усёй сям'ёй.
— Паглядзелі, як гуралі (этнакультурная група палякаў. — Заўв. рэд.) весяляцца. Сабралася чалавек сто. Палова — з боку жаніха — прыйшла ў гуральскіх строях, некаторыя былі на конях. А другая палова — звычайныя гарадскія жыхары, бо жонка калегі з Познані. Атрымаўся цікавы кантраст. П'юць палякі, вядома, нямала. Я ўжо не такі моцны.
Праца, сям'я і польскія будні
У групе Далідовіча паміж зборамі трэніруецца і 18-гадовы Гжэгож Галіца. Яго лічаць вельмі таленавітым. Зімой 2025 года біятланіст выйграў тры залатыя медалі на юніёрскім чэмпіянаце Еўропы, потым стаў срэбным прызёрам юніёрскага чэмпіянату свету.
— Нямнога працаваў з Гжэгожам і ў маладзёжнай зборнай. Хлопец выдатна гатовы функцыянальна. Паглядзім, як у яго пойдзе. Наша задача ў школе — не толькі навучыць правільнай тэхніцы, закласці фундамент, але і не выхалашціць спартсменаў. Можна ззяць па юніёрах, а потым згубіцца сярод дарослых.
Да пацвярджэння беларускага дыплома Далідовіч трэніраваў у Польшчы разам з яшчэ адным спецыялістам маладзёжную зборную па біятлоне, затым паўгода быў школьным аніматарам: займаўся з дзецьмі, прыглядаў за футбольным полем.
Цяпер Сяргей працуе з юнымі біятланістамі 20 гадзін на тыдзень. Кажа, што яго гэта цалкам задавальняе.
— Мы пачынаем а 7:30 раніцы. Пасля спорту вучні ідуць да 11:15 на іншыя ўрокі, а я фактычна вольны. Зарабляю 4500 злотых (каля 1200 долараў. — Заўв. рэд.) нетта. У другой палове дня нярэдка дапамагаю жонцы па гаспадарцы ў гатэлі. У Закопане ёсць невялікі бюджэтны гатэль. Жонка прымае гасцей, корміць іх. А я магу і газон пакосіць, і нешта пачыніць — усяго патроху. Прыезджым добра, што з гэтага гатэля вельмі зручна пачынаць горныя паходы.
Па словах Сяргея, з-за занятасці ў школе і гатэлі сам ён амаль не хадзіў у горы і не выбіраўся за межы Закопане.
— Мне хапае працы і зносін з сям'ёй. Старэйшая дачка перыядычна прыязджае ў госці. Вольга летась выйшла замуж за беларуса. Жыве ўсяго за 20 кіламетраў ад нас. Яна яшчэ да нашай эміграцыі вучылася ў Варшаве, а сёння працуе дыстанцыйна праграмістам.
«Раней былі думкі, што вось-вось паеду дадому»
У 2020 годзе Далідовіч выступіў за змены ў Беларусі і выказваўся супраць гвалту. Пасля гэтага яму пачалі перашкаджаць трэніраваць лыжнікаў (сярод яго вучняў была і сярэдняя дачка Дар'я), што і стала адной з прычын эміграцыі.
У кастрычніку гэтага года Далідовіча ўключылі ў базу вышуку Расіі. Парадокс, але, паводле слоў беларуса, гэта ў пэўнай ступені «дапамагло супакоіцца».
— Вядома, сумую па Беларусі, хацеў бы там жыць. Але разумею, што ў бліжэйшы час не магу вярнуцца на радзіму. Раней пастаянна былі думкі, што вось-вось паеду дадому.
Сяргей жыве ў Закопане амаль чатыры гады. Кажа, што час праляцеў вельмі хутка. Мясцовыя жыхары ўжо не лічаць яго чужым.
— Спачатку адчувалася дыстанцыя. Негатыву не было, але ставіліся насцярожана. Вельмі мала хто ведаў пра сітуацыю ў Беларусі і канкрэтна пра мяне. Каму ні распавядаў пра тое, што адбываецца, — рабілі круглыя вочы. Аднойчы мяне нават за ўкраінца прынялі. Але цяпер мясцовыя бачаць, што мы нікуды не з'язджаем, больш давяраюць.
У цэлым Далідовіча ўсё задавальняе. Мінус толькі адзін — адсутнасць уласнага жылля.
— У нас добрыя апартаменты, 90 квадратаў. На арэнду аддаём акурат тую суму, якую зарабляю ў школе. Але дадатковы занятак я сабе заўжды знайду. І лепш буду рабіць гэта ў Польшчы ў сваё задавальненне, чым там, дзе мяне не чакаюць.
Дачка верыла, што будзе запатрабаваная ў беларускім біятлоне, але выступае як бежанка
Хутчэй за ўсё, як лічыць суразмоўца, удалося адаптавацца да польскіх будняў малодшай дачцэ Злаце. Яна ходзіць у трэці клас.
— Па-польску Злата гаворыць увогуле без акцэнту, часам дапамагае мне з перакладам. У школе ёй усё падабаецца. У іх там лайтовы рэжым. Хатняга задання няма, адзнак таксама. Многім бацькам гэта не падабаецца. А мне здаецца, што талент заўсёды праб'ецца — пастаянная зубрэжка не дасць пладоў, — распавядае Далідовіч.
Паводле яго слоў, Злата з задавальненнем наведвае і ўрокі рэлігіі. Яна далучае сям'ю да наведвання касцёла. На нядзельных імшах нярэдка шматлюдна.
Куды цяжэй у сілу ўзросту і спартыўных абставінаў у новай краіне прыйшлося сярэдняй дачцэ Далідовіча — Дар'і. Яна верыла, што будзе запатрабаваная ў беларускім біятлоне, але аказалася не патрэбная.
Цяпер былая лыжніца трэніруецца з рэзервовай польскай камандай. У мінулым годзе Дар'я стала першай у свеце біятланісткай, якая выступае як бежанка.
— Мы вельмі ўдзячныя Міжнароднаму алімпійскаму камітэту (МОК), Міжнароднаму саюзу біятланістаў, НАК Польшчы і Федэрацыі біятлона Польшчы, што далі шанец Дар'і трэніравацца, выступаць і мець магчымасць рэалізавацца. МОК вылучыў стыпендыю на паўтара года — 1500 долараў у месяц. Гэтыя грошы амаль цалкам ідуць на зборы, — кажа Сяргей.
Адна з галоўных праблем — інвентар. У прыватнасці, у Дар'і вельмі старая вінтоўка — зброі больш за 20 гадоў.
У мінулым сезоне беларуска спаборнічала сярод юніёрак. Лепшы вынік — 32-е месца ў спрынце на чэмпіянаце свету. Цяпер Дар'я рыхтуецца да стартаў сярод дарослых на Кубку IBU — другой пасля Кубка свету па рангу серыі спаборніцтваў.
— З-за ўсіх пераездаў і палак у колы, якія нам ставілі ў Беларусі, апошнія тры гады ў Дар'і фактычна выпалі з падрыхтоўкі. Але ў яе ёсць перспектывы ў біятлоне. На дадзеным этапе яна значна больш трэніруецца цэнтралізавана са зборнай, чым са мной. Расце ў канкурэнтным асяроддзі. Хаця Дар'я не займае чыйсьці месца ў камандзе — яна трэніруецца за грошы МОК, а не Польшчы.
«Тут ніхто не займаецца прыпіскамі»
Закопане знаходзіцца ля падножжа Татраў. Наяўнасць гор, паводле назіранняў Далідовіча, мала стымулюе фізічную актыўнасць мясцовых жыхароў.
— Мне здаецца, у Польшчы ўпор больш на адукацыю. Няма фанатызму па тых жа зімовых відах спорту. Шмат што залежыць ад бацькоў, вядома. Але тут ніхто не займаецца прыпіскамі, маўляў, у нас столькі-то працэнтаў, што займаюцца спортам.
«Бюджэтных грошай на ўсіх не хопіць»
21 кастрычніка стала вядома, што Міжнародная федэрацыя лыжных відаў спорту і сноўбордынгу (FIS) не дапусціць беларусаў да адбору на Алімпіяду 2026 года ў Італіі.
На галоўным старце чатырохгоддзя не выступяць не толькі лыжнікі, але і фрыстайлісты, дзе ў беларусаў былі медалі на ўсіх зімовых Алімпійскіх гульнях пачынаючы з 1998 года.
— Думаю, беларускія лыжнікі не надта засмучыліся. Наадварот: «Фух, класна, што не дапусцілі, не трэба ехаць, ганьбіцца». Будуць далей спаборнічаць у якой-небудзь Якуціі. Можа, я крыху іранізую, але пра сур'ёзныя вынікі ў лыжных гонках не было б і гаворкі. У лепшым выпадку — трапленне ў топ-50 ў індывідуальных дысцыплінах. Беларускія спартсмены чатыры гады не выступалі ў Кубку свету сярод мацнейшых, а спорт не стаяў на месцы, — разважае Далідовіч.
Паводле яго слоў, «галоўны спартсмен» у Беларусі ўсё меней увагі надае спорту: даюцца ў знакі і ўзрост, і ўсе падзеі ў свеце.
— Лыжы, фрыстайл — давайце прызнаем — не надта папулярныя і патрабуюць укладання сродкаў. У Беларусі ж спорт не перайшоў на камерцыйныя рэльсы, каб не залежаць ад дзяржавы, а бюджэтных грошай на ўсіх напэўна не хопіць. Лепш бы ў цяперашняй сітуацыі ўкладвалі ў дзіцячы спорт.